ewolucyjny rozwój gatunku

Mój ojciec nie ma za sobą uniwersyteckich studiów na wydziele etnologii. Małpy widział tylko w cyrku lub zoo. Ale człowiek, jako przedmiot obserwacji był na wyciągniecie ręki. O każdej porze dnia można było ojca zobaczyć, jak z notesem w ręku zapisuje zaobserwowane postawy, gesty czy zachowania ludzi, z którymi się spotykał. Nie ryzykował życia tak jak Jane Goodall, ale i on także musiał sprawić, by zapomniano o jego obecności, musiał stać się przeźroczysty, tak by jego sąsiedzi funkcjonowali swobodnie, tak jak im dyktowała ich natura.

Żeby nie pójść do walki, cwaniacy próbowali urządzić się na ciepłych stanowiskach, na przykład w kuchni, jako pisarz na tyłach, magazynier, ordynans dowódcy itp., itd. Ale gdy w kompaniach zostawali już pojedynczy żołnierze, przeczesywano tyły żelaznym grzebieniem, odrywając „przyssanych” do ich miejsc i wysyłając do boju. Na miejscu zostawali wtedy najwięksi spryciarze. Na przykład uczciwego kierownika magazynu żywności zawsze wysyłali na pierwszą linię, zostawiając złodziei i kanciarzy. Uczciwy przecież odda wszystko żołnierzom, nie chowając niczego dla siebie ani dla szefostwa. A szefostwo lubi pożreć tłuściej. Kanciarz przecież, nie zapominając o sobie, zawsze dogodzi zwierzchnikowi. Jakże można pozbawiać się tak cennej kadry? Kogo w końcu wysłać na pierwszą linię? Oczywiście, tego pierwszego! Tworzył się swego rodzaju zaklęty krąg. Swój wspierał swojego. A jeśli jakiś tam idiota próbował wywalczyć sprawiedliwość – zniszczyli go wszyscy razem… Trzeba o tym myśleć; ta selekcja narodu rosyjskiego – to bomba z opóźnionym zapłonem: wybuchnie po kilku pokoleniach, w XXI wieku, kiedy wybrane i wypielęgnowane przez bolszewików męty społeczne zrodzą nowe pokolenia – podobnych do siebie. (ze wspomnień profesora Nikołaja Nikulina)

Ferguson odrzuca dawne pomysły na temat przewagi geograficznej i charakteru narodowego. I z naciskiem podkreśla: ,,Nie można po prostu obwiniać imperializmu”. W zamian podaje listę głównych przyczyn, które określa modnym słowem „aplikacje”. Są wśród nich: potęga morska i handel międzykontynentalny, nauka i medycyna, prawo własności, konsumpcjonizm, etyka pracy oraz - co szczególnie istotne - zażarta rywalizacja mocarstw europejskich. Współzawodnictwo w dziedzinie gospodarczej, politycznej i militarnej między Hiszpanami, Portugalczykami, Francuzami, Brytyjczykami i Holendrami miało, jego zdaniem, zasadnicze znaczenie. ,,Upadek Zachodu nie jest nieunikniony – konkluduje ale dywergencja już się skończyła, moi państwo".