| Strona |
Treść cytatu |
Słowa kluczowe / uwagi |
| 12 |
Specjacja allopatryczna następuje wtedy, gdy na pewnym obszarze geograficznym zamieszkałym przez gatunek powstają takie warunki, że krzyżowanie między populacjami, a więc i przepływ genów między populacjami gatunku zostaje znacznie utrudniony lub uniemożliwiony. |
specjacja
|
| 13 |
Specjacja sympatryczna prowadzi do takich samych rezultatów jak allopatryczna, pomimo że rozchodzące się populacje pozostają w ciągłym kontakcie. Rozpad gatunku (kladogeneza) następuje bez izolacji geograficznej. |
specjacja
|
| 22 |
Mówiąc dokładniej jest procesem wyłącznie nadążnym, a nie „wyprzedzającym”. |
nadążność
To co ja nazwałem nadążnością klasyczną on nazwał procesem nadążnym, co ja nadążnością z kombinowaniem on procesem wyprzedzającym. Chyba źle bo nie każdy proces z kombinowaniem ( w domyśle uzyskamy poprawę) kończy się istotnie wyprzedzeniem.
|
| 30 |
Od około 2,0 mln lat do mniej więcej 300 000 lat temu objętość mózgu rosła wykładniczo( i jest najlepiej przybliżana funkcją wykładniczą (eksponencjalną)). Jak wiadomo, jest to matematyczne odzwierciedlenie lawinowych procesów i zapewne, z tego powodu, cytowany już Haldane uważał wzrost objętości mózgu za najszybszy znany mu proces ewolucyjny. Gdzieś około 200 000- 300 000 lat temu wykładniczy charakter wzrostu objętości mózgu zmienia się; funkcja ma punkt przegięcia i wzrostu objętości mózgu traci swą dynamikę - „wchodzi w nasycenie”. Całość dyskutowanego przebiegu, od około 2,0 mln lat aż do około100 000 lat temu, opisywana jest łącznie funkcją sigmoidalną (logistyczną) w kształcie litery S. Co ciekawsze, później, w ciągu ostatnich 100 000 lat, charakter funkcji się zmienia i krzywa logistyczna przestaje go opisywać. Około 100 000 lat temu występuje maksimum objętości mózgu w funkcji czasu, a potem już stabilizacja jej objętości, a nawet, być może, jej znaczny spadek. |
rozwój mózgu
|
| 33 |
Jednakże, gdy źródła pożywienia, od zdobywania których gatunek jest dostosowany, są drastycznie ograniczone i w jakiejś populacji, przypadkiem, „wynaleziony” zostanie nowy sposób zdobywania pokarmu, istotnie różny od dotychczasowych, to rozprzestrzeni się on kulturowo w tej jednej populacji. Jeśli sposób ten zapewnia uzyskanie pokarmu w kolejnych pokoleniach, to wystąpi nacisk selekcyjny na wszelkie te cechy osobnicze, które ułatwiają zdobywanie pokarmu w ten nowy sposób. Nacisk ten będzie tym silniejszy, im bardziej skąpe są zasoby pożywienia zdobywane metodami dla gatunku tradycyjnymi. |
łańcuch sukcesji memetycznej
proces doskonalenia ewolucyjnego
|
| 39 |
Wydaje się, że w warunkach habitatu wczesnych hominidów specjacja allopatryczna nie była zbyt prawdopodobna, chyba że rozkład geograficznych źródeł wody był na tyle rzadki, że poszczególne populacje hominidów byłyby przez wiele pokoleń rozdzielone sawanną nie do przebycia dla nich z braku dostatecznych zasobów wody w organizmie, wydatkowanej obficie przy chłodzeniu ciała parowaniem potu. |
specjacja
|
| 42 |
Gatunki, które zdolne są do życia w szerokim zakresie warunków środowiskowych, noszą nazwę eurytopowych ( w odróżnieniu od gatunków uwarunkowanych wyłącznie pewnym specyficznym habitatem, zwanych stenotopowymi). Linia Homo była eurytopowa. |
! - dobry cytat
|
| 51 |
Miara skuteczności przeżycia osobnika jest zależna w zasadzie od liczby jego potomstwa i nosi nazwę fitness (podkreślamy: jest zależna, a nie określona jednoznacznie liczbą potomstwa). |
żywe walczy
|
| 52 |
Innymi słowy nawet największa liczba potomstwa, które zginęło tuż po urodzeniu, daje tą samą fitness, jak brak potomstwa, czyli fitness zerową. |
żywe walczy
|
| 52 |
Większość wszelkich działań osobników stanowi realizację imperatywu rozmnażania się i przetrwania potomstwa, a dokładniej maksymalizacji genów podobnych własnych, które przekazywane w następne pokolenie przeżyją wraz ze swoimi nosicielami. |
cel życia
|
| 54 |
Lepsze dostosowanie potomka do środowiska, czyli wyższa fitness, musi się przekładać na zmiany w strukturze (budowie) i procesach organizmu lub/i na zmiany zachowania. Jeśli lepiej uformowane kopyto w linii rozwojowej konia pozwalało mu na skuteczniejszą ucieczkę przed drapieżcami, a tym samym zwiększone możliwości rozrodu w porównaniu z końmi o gorzej wyprofilowanym kopycie, to w kolejnych pokoleniach coraz większy procent zwierząt w końskiej populacji miało lepiej wykształcone kopyta. Należy przy tym zauważyć, że każdy osobnik ma kopyto takie, jakie określa jego genotyp, i ten genotyp pozostaje niezmienny bez względu na to, jak udane ucieczki koński osobnik przedsiębrał. Procentowa w populacji poprawa jakości kopyta wynika jedynie stąd, że osobnik rodzicielski dzięki lepszemu od innych osobników kopytu, miał w konsekwencji więcej potomstwa. Znaczy to tyle, że zapis lepszego kształtu kopyta w genotypach osobników następnej generacji będzie procentowo większy wskutek zwiększonej (w stosunku do innych osobników) rozrodczością konia, który przeżywał zagrożenie lepiej niż inne konie, na co pozwalało mu lepsze kopyto, które posiadał. |
Fenotyp / Genotyp
|
| 55 |
Każda najbardziej nieprawdopodobna i kosztowna zmiana będzie rozprzestrzeniała się w populacji pod warunkiem zwiększenia fitness osobników ją posiadających w czasie pewnej liczby kolejnych pokoleń populacji. |
czynnik wiktoria
|
| 59 |
Tam, gdzie można stworzyć model i na jego podstawie prowadzić skuteczne przewidywania, kończy się opisywactwo, a zaczyna nauka. |
nauka
! - dobry cytat
definiowanie
|
| 100 |
na powierzchni 600 milionów hektarów rośnie las tropikalny w dorzeczu Amazonii. Wszystkie drzewa rosnące w tym lesie szacowane są na 100 miliardów, a więc na tyle, ile jest neuronów w mózgu. |
rozwój mózgu
|
| 117 |
Jest to teoria tworzenia systemów niezawodnych z zawodnych elementów. W takim sformułowaniu wydaje się ona całkowicie obca naszej intuicji, która podpowiada nam, że dla stworzenia niezawodnego systemu potrzeba dobrych, niezawodnych elementów. I jest tak w wytworach techniki człowieka, również w komputerach. Jednakże istnieją systemy nie będące technicznymi tworami człowieka, dobrze znane nam na co dzień, działające zgodnie z ogólnymi postulatami wynikającymi z omawianej teorii. Systemem takim jest, na przykład, ludzkie społeczeństwo. Jest ono systemem niezawodnym w swych funkcjach, mimo że składa się z zawodnych elementów, jakim są ludzie. Co więcej, wcześniejsze, lecz historyczne (z czasów ostatnich tysięcy lat) społeczeństwa były o wiele mniej niezawodne od współczesnego (o czym w dalszych rozdziałach tej książki). |
! - dobry cytat
tworzenie systemów niezawodnych z zawodnych elementów
|
| 121 |
Wydaje się więc, że obok innych ewolucyjnych rozwiązań ukierunkowanych na przeciwdziałanie przegrzaniu poprzez zwiększenie efektywności chłodzenia, takich jak np. rete mirabile, jedynie u człowieka wykształciło się „przekonstruowanie” mózgu w kierunku zwiększenia jego odporności na przegrzanie. Adaptacja ta istnieje u człowieka niezależnie i równolegle z adaptacją chłodzenia (pocenie się). Połączenie tych adaptacji jest niezwykle skuteczne i czyni z człowieka unikalnego biegacza. |
widły Kossona
|
| 128 |
Zaniechanie biegu w wyniku niedostatku motywacji powodowało utratę zwierzyny. Zdolność do utrzymywania motywacji, czyli zdolność do wysiłku woli, była więc cechą zmienną z fitness. Jako taka stanowiła przedmiot nacisku selekcyjnego. |
motywanta
|
| 129 |
Innymi słowy „wola”, lecz rozumiana jedynie jako przezwyciężanie „słabość ciała” (i nie mająca wiele wspólnego z współczesną wolną wolą człowieka), była selekcjonowana pozytywnie w linii hominidów. |
motywanta
|
| 150 |
Podana wyżej struktura zapisu była więc formą wewnętrznej (w mózgu) reprezentacji informacji dotyczącej relacji czasowych. Jest ona ogólna i ta sama dla różnych treści („context independent”).
Mówiąc nie w pełni ściśle, składnia (syntaktyka) obecna w języku naturalnym jest cechą mózgu, a dopiero wtórnie mowy. Uzasadnia to niezwykłą łatwość przyswajania języka naturalnego przez dzieci niezależnie od słownictwa przyswajanych języków, bowiem wyjaśnia mechanizm „wstępnego wiązania” („pre-pairing”) składni i semantyki; problem, którego złożoność przedstawił Pinker (1984: 41). uzasadnienie powyższe proponuje również konkretny mechanizm dla tezy Chomsky'ego o istnieniu wrodzonych wzorców (templetów) gramatycznych dla wszelkich języków (Gramatyki Uniwersalnej) |
mowa
|
| 161 |
samoświadomość jest generowana poprzez reprezentację zapamiętanych relacji czasowych, jest więc cechą nabytą w życiu osobniczym wraz z gromadzeniem tej reprezentacji. |
samoświadomość
|
| 174 |
W doświadczeniu szczur usiłował zawsze trafić po skoku na suchą platformę. Był to więc cel szczura. Dopóki zamiana miejscami wody i suchej platformy w kolejnych wymuszonych skokach szczura zachowywała pewną regularność (na przykład 3 skoki, zmiana, 2 skoki, zmiana, 3 skoki, zmiana, 2 skoki zmiana itp.) szczur po niewielkiej liczbie prób uczył się (wykrywał tę prawidłowość) i potem bezbłędnie lądował na suchej platformie. Natomiast gdy zmiany były losowe (na przykład przy nieparzystym wyniku rzutu kostką przez eksperymentatora – zmiana; przy parzystym - brak zmiany), zachowanie szczura ulegało jakościowej modyfikacji. Po pewnej liczbie skoków w różne okna (i zapewne usiłowań, w ten sposób, prawidłowości zmian, co było z założenia tej fazy eksperymentu niemożliwe) szczur w dalszych skokach wybierał zawsze jedno i to samo okno. Co więcej, powrót do pewnej prawidłowości w zamianach wody i suchej platformy nie zmieniały jego wyboru w ciągu dalszych eksperymentów. Takie zachowanie szczura określane jest jako fiksacja zachowania i stanowi przykład wywołanej eksperymentalnej nerwicy. |
fiksacja zachowania
|
| 176 |
przenosi sterowanie wykonaniem czynności do świadomości, uniezależniając jednocześnie tę czynność od sterowania czynnościami właściwego wszystkim zwierzętom. |
! - dobry cytat
|
| 179 |
„Jesteśmy gatunkiem absolutnie zależnym od ośmiu »zasadniczych«aminokwasów, które praktycznie znajdują się tylko w mięsie. Lederberg przedstawił ten fakt jako dowód choroby genetycznego deficytu (Lederberg 1969). to, że aminokwasy te znajdują się w mięsie zdecydowanie sugeruje, iż przez pewien długi okres nasze racje [żywnościowe] zawierały dostatecznie [dużo] mięsnych protein, by umożliwić naszym przodkom przeżycie genetycznej utraty zdolności enzymatycznej do syntezy tych substancji z innych źródeł”. |
Hipoteza S-nastu
|
| 181 |
Zachodzi tu więc pewien paradoks. Z jednej strony polowanie takie było przez długi (ewolucyjnie) czas koniecznością, z drugiej – pomimo tak długiego czasu nie jesteśmy genetycznie zdeterminowani jako łowcy. Używając ulubionego powiedzenia badaczy anglosaskich, wydaje się, że w tym aspekcie nie jesteśmy „hardwired” (uwarunkowani genetycznie) i że był to raczej „softwired” (kulturowy) behawior. |
Fenotyp / Genotyp
|
| 188 |
Efektem adaptacji niezawodnościowej jest zwiększenie liczby neutronów i liczby połączeń między nimi. |
Zasada niezawodności von Neumanna
|
| 196 |
Niewątpliwie znaczne pogorszenie u człowieka ochronnej dla płuc roli krtani nie mogło, przynajmniej w chwili powstawania tej adaptacji, zmniejszać w ogólnym bilansie fitness osobników. Wynika stąd, że niewątpliwe zmniejszanie fitness wskutek śmiertelnych zakrztuszeń musiało być z nawiązką kompensowane przez inne skutki tej adaptacji, tak by w sumie adaptacja przynosiła zysk dla fitness. W przeciwnym przypadku adaptacja ta nie mogłaby postępować. [pojęcie fitness autorzy tego cytatu definiują jako miarę skuteczności przeżycia osobnika] |
ortogonalność
czynniki ortogonalne
|
| 204 |
Mowa jest przedmiotem tej książki. Jest to temat niemniej obszerny niż ta książka. Przyzwyczajeni do utożsamiania mowy z porozumiewaniem się, nie doceniamy na ogół jej zasadniczej roli w naszym mechanizmie myślenia. Mowa generuje całą rzeczywistość paralelną do rzeczywistości tworzonej z obserwacji dokonywanych przez nasze zmysły. Mowa jest szóstym, wewnętrznym zmysłem pozwalającym nam inaczej i w wielu aspektach skuteczniej odwzorowywać otaczający świat. Pozwala ona ponadto tworzyć rzeczywistości pomyślane, a więc właściwie drugą rzeczywistość. Dzięki mowie możemy przywoływać do naszej świadomości dowolne koncepty, zarówno abstrakcyjne koncepty czynności, jak i koncept „ja”, a ponadto możemy dowolne koncepty tworzyć powołując je do istnienia „z nikąd” przez wymyślone nazwy. Definiując znaczenie nowej nazwy, łączymy nowo powstały atomowy koncept z innymi, istniejącymi już konceptami, które także, w przeszłości, mogły zostać „wymyślone”w podobny sposób. Koncepty – nazwy istnieją w naszej świadomości wraz z konceptami – obrazami. W odróżnieniu od tych ostatnich są one, poprzez mowę, łatwo przekazywane i przetwarzalne. Wskutek operacji negacji stosowanej do nich można je precyzyjnie w świadomości przetwarzać, a wynik tego przetwarzania przekazywać mową innym. Ta precyzja i łatwość przetwarzania, w porównaniu z konceptami obrazowymi, spowodowała niemal całkowity zanik przetwarzania reprezentacji obrazowych u człowieka. |
mowa
|
| 209 |
Wiele zwierząt stadnych ma nieco obniżoną krtań. |
komunikacja
|
| 230 |
Z teorii systemów wiadomo, że system zbyt złożony przejawia tendencję do autonomizacji swych składowych. Wtedy mogą one zakłócić wzajemne swoje działania. W rezultacie cały system działa mniej sprawnie, czyli po prostu gorzej niż gdyby był prostszy. Teoria systemów dotyczy dużej rozmaitości dużej rozmaitości struktur i procesów. Tak więc przykłady mogą być z rożnych dziedzin przykładem tego, o czym tu mowa, może być system służb specjalnych jakiegoś państwa składający się z wielu takich struktur. W zasadzie, w ramach systemu, każda z tych struktur ma swoje zadania. Mimo to, gdy jest ich zbyt wiele, interferują ze sobą w swej działalności i system w całości działa gorzej niżby działał wtedy, gdyby służb takich było mniej. |
teoria systemów
|
| 246 |
Podejście takie jest podejściem systemowym. Najogólniej systemy są to obiekty składające się z elementów oddziałujących między sobą. Teoria systemów (kosztem precyzji opisów) może być przedstawiana niemal wyłącznie w języku naturalnym, co pokazał Bertalanffy (1984) w swojej książce: Ogólna teoria systemów (General System Theory). Niektóre definicje z tej książki zostaną tu wykorzystane.
Sam system stanowi obiekt wyższego rzędu hierarchicznego w stosunku do swoich elementów i może być traktowany z zewnątrz jak „czarna skrzynka”, wewnątrz której elementy go tworzące nie są widoczne. W ten sposób, nie wnikając w strukturę wewnętrzną systemu, można go opisywać i badać ograniczając się do sygnałów, bądź pobudzeń, jakie do „czarnej skrzynki” dochodzą, i odpowiedzi, bądź relacji „czarnej skrzynki” na te bodźce. Ponadto „czarna skrzynka” może być sama traktowana jako element i jako taki, wraz z innymi podobnymi elementami, może wchodzić w skład systemu jeszcze wyższego rzędu, stanowiącego kolejną „czarną skrzynkę” na wyższym poziomie hierarchii. W ten sposób tworzyć można, w miarę potrzeby, dowolne struktury systemów. Jeśli komórkę organizmu przyjąć jako element, to poszczególne narządy ciała można traktować jako systemy złożone z komórek, a organizm jako system złożony z narządów. Jeśli rzecz o organizmie ludzkim, to wyższym hierarchicznie systemem może być społeczeństwo, albo też społeczność lokalna. Wtedy społeczności lokalne mogą być elementami systemu zwanego społeczeństwem. Widać tu, że wybór opisu zależy w pewnej mierze od opisującego (można dodać jeden poziom w hierarchii systemów: społeczność lokalną, lub też włączyć jednostki bezpośrednio do systemu: społeczeństwo).
Podejście systemowe jest opisem funkcjonalnym, pozwalającym na eliminację nieistotnych szczegółów. Jednym z korzyści takiego opisu jest możliwość znajdowania funkcjonalnych podobieństw funkcjonowania w systemach złożonych z całkiem różnych elementów.
Inną możliwością badania systemu jest określenie jego cech funkcjonalnych w zależności od zmian funkcji jego elementów, czy relacji między nimi. Przykładem takiego podejścia jest dyskutowana tu poprzednio praca von Neumanna o tworzeniu niezawodnych systemów z zawodnych elementów.
Podając definicję grupy zwierzęcej, Wilson sprecyzował warunki, które są wystarczające, by grupę taką uznać za system. Można więc w gruncie podejścia systemowego rozważać, w jaki sposób zmiana relacji między elementami wpływa na cechy systemu. Bertalanffy (ibid.) dokładnie to precyzuje w zakresie wystarczającym dla przedstawionych tu rozważań.
Gdy wszystkie elementy pełnią takie same funkcje, system z nich złożony w cechę „całościowości”. W takim systemie elementy są między sobą w pełni funkcjonalnie wymienne: gdy zabraknie jednego elementu, zastępuje go inny bez strat dla efektywności systemu. Ogólnie jednak, system taki jest mniej efektywny w porównaniu z systemem, który określa Bertalanfy jako system o „postępującej segregacji”. Postępująca segregacja polega na tym, że elementy coraz bardziej specjalizują się w różnych zadaniach, które wykonują. System nie działa już jako jedna całość, lecz jako suma różnych działań poszczególnych elementów. Efektywność systemu zyskuje na tym, ale ceną za to jest brak funkcjonalnej wymienialności elementów, czyli strata „dostosowawczości”, jak nazywa to Bertalanffy. |
teoria systemów
|
| 250 |
Uwzględniając dwie cechy systemowe: całościowość (C) i postępującą segregację (PS), oraz dwie cechy genetyczne grupy: jednolitość genetyczną (J) grupy i brak jednolitości grupy (BJ) uzyskujemy cztery możliwości połączenia tych cech (tzw. „czteropolówka”), a mianowicie:
(1)C + BJ; (2) C + J;
(3) PS + BJ; (4) PS + J.
Tak więc grupy Wilsonowskie tworzą cztery klasy.
Do klasy (1) należą przede wszystkim zwierzęta żyjące w grupach okresowo. Do klasy (2) – zwierzęta żyjące w tych samych grupach krewniaczych od urodzenia, a w tym grupy przedludzkie i wczesnoludzkie.
Owady socjalne należą do klasy (4).
Człowiek i tylko człowiek (po powiększeniu grupy (Dunbar 1993)) należy do klasy (3). u człowieka brak jednolitości genetycznej, w grupie jest przy tym dużo większy niż nawet w nie w pełni jednolitej społeczności owadziej. |
grupy Wilsonowskie
|
| 252 |
Zagrożeniem dla grupy są konflikty między jej uczestnikami i brak kooperacji.
Kooperacja, która jest naturalna i wynika z jednolitości genetycznej grupy u owadów socjalnych, w niejednolitej genetycznie grupie ludzkiej wymagała podtrzymania – pewnej substytucji dla tej niejednorodności genetycznej. Taką substytucją są normy moralne przeciwstawiające się biologicznemu dyktatowi genów. One to, zmieniając repertuar zachowań osobników należących do grupy, umożliwiają grupie istnienie i trwania. W przeciwnym przypadku konflikty wynikające z maksymalizacji fitness poszczególnych osobników zniszczyłyby możliwości grupy do działań, czyli, jak mówi Bertalanffy, do sumacyjnego efektu działań wyspecjalizowanych elementów systemu. |
teoria systemów
ja / grupa
moralność
! - dobry cytat
|
| 255 |
„Rozważania wyrastające z teorii MF pozwalają także ujrzeć w nowej perspektywie pewną starą koncepcję zawartą w wielu religiach i systemach filozoficznych, według której człowiek jest z natury swej istotą dwoistą, niejako utkaną z dwu różnych materiałów. Idea ta wyrażana jest bardzo rozmaicie, na przykład jako przeciwstawienia: ciało- dusza, pierwiastek zwierzęcy -pierwiastek boski, zło – dobro, porządek naturalny- porządek moralny, natura – kultura, namiętność – rozum, pokusy – sumienie, egoizm- altruizm, id- superego. Nie usiłujemy tu oczywiście twierdzić, że wszystkie te dychotomie mają identyczną lub choćby bliską sobie treść. A jednak można, jak się wydaje, doszukać się w nich pewnego wspólnego mianownika. Jest nim mianowicie myśl, że w strukturze jednostki ludzkiej widoczna jest pewna rzeczywista dwoistość, dwubiegunowość i że dwa elementy tworzące ową dwubiegunowość są wzajemnie antagonistyczne, przeciwstawne sobie raczej niż harmonijnie zgodne. Otóż socjobiologiczna interpretacja zachowań ludzkich prowadzi w efekcie – i chyba nieoczekiwanie dla jej propagatorów – do podobnej, dualistycznej i wewnętrznie „rozdartej” wizji człowieka. Ukazuje ona bowiem jednostkę ludzką jako pole permanentnych zmagań między dwiema przeciwstawnymi siłami: między zaprogramowaniem genetycznym, popychającym jednostkę wyłącznie w kierunku zachowań maksymalizujących fitness inkluzywną, a zaprogramowaniem kulturowym, które często popychają ją w kierunku zachowań przeciwnych. (Gdzieś na styku owych dwóch sprzecznych zaprogramowań leży zagadkowa strefa „ziemi niczyjej”: strefa indywidualnejw3olności wyboru). Ów konflikt, dodajmy jest nieusuwalny, jest on gatunkową osobliwością człowieka, jego cechą konstruktywną, immanentną właściwością ludzkiej kondycji. |
ortogonalność
|
| 257 |
człowiek w grupie ludzkiej występuje w podwójnej roli, na dwu różnych systemowych poziomach hierarchicznych: jako indywidualny osobnik biologiczny i jako element systemu. |
ja / grupa
ortogonalność
|
| 260 |
„…zachowania typu spite … to zachowania typu kamikadze (jaskrawym przykładem jest samobójczy atak terrorystyczny), które oczywiście stanowią drwinę z zasady MF [maksymalizacji fitness], szczególnie wtedy, gdy podejmują je osobnicy młodzi, we wczesnej fazie dojrzałości do reprodukcji (co bywa regułą). |
CŻC - cykl życiowy człowieka
|
|