Katarzyna Wielka

Siódmego dnia po naszym wstąpieniu na tron Rosji dowiedzieliśmy się, że były car Piotr III cierpi na nawrót krwawienie hemoroidalnego i ma ostrą kolkę. Dbając o dopełnienie swojego chrześcijańskiego obowiązku, natychmiast wydaliśmy rozkaz, by zapewnić mu wszelką pomoc medyczną, jaka tylko okaże się potrzebna. Ale ku naszemu głębokiemu żalowi otrzymaliśmy wczoraj wiadomość, że wola boska położyła kres jego życiu. Zarządziliśmy, by jego śmiertelne szczątki zostały przewiezione do monasteru Newskiego i tam pochowane. Jako Imperatorowa i Matka cesarstwa, niepomna urazu przeszłości, zapraszamy wszystkich naszych wiernych poddanych, by złożyli ostatnie pożegnanie jego zwłokom i wznieśli gorące modły do Boga o zbawienie jego duszy, przypisując ten nieoczekiwany cios jego śmierci zrządzeniu Opatrzności, która wiedzie losy naszej ojczyzny drogami znanymi jedynie jej świętej woli.

Wśród ludu zawiadomienie o tej śmierci i jej wyjaśnienie nie wywołują żadnej reakcji. Ogarnięci radością z powodu nowych rządów, prości ludzie nie dają się z niej wytrącić oszczerczymi insynuacjami wobec swojej mateczki. Dwór udaje, że wierzy w tę rzecz nie do wiary. Ale w rzeczywistości dla wszystkich bliskich imperatorowej fakt morderstwa jest oczywisty. Chociaż tylko nieliczni utrzymują, że je nakazała, to wielu z nich uważa ją za pośrednio za nie odpowiedzialną. Czy tego chce, czy nie chce, to ona korzysta z tej zbrodni.

Kler, choć urażony, przyjmuje to na ogół z pokorą. Ale w Rostowie rozwścieczony arcybiskup Arseniusz Maciejewicz burzy się w obronie świętych praw Cerkwi. Rzuca klątwę "na tych", którzy podnoszą rękę na świątynie i święte miejsca i którzy chcą sobie przywłaszczyć dobra nadane niegdyś Cerkwi przez dzieci boże i pobożnych monarchów". Godzi to bezpośrednio w Katarzynę. Kiedy się dowiaduje, że arcybiskup wzywa ponadto lud do buntu przeciw "cudzoziemce" i mówi o Iwanie VI jako o "wspaniałym męczenniku", każe go aresztować i sprowadzić do Moskwy. Jest to akt odwagi, gdyż biskup jest ważną osobistością w cesarstwie.

Gdy po raz pierwszy staje przed Katarzyną, siedzącą w asyście Grzegorza Orłowa, prokuratora generalnego Aleksandra Glebowa i szefa policji Stiepana Szeszkowskiego, Arseniusz wybucha złorzeczeniem i klątwami biblijnymi. Gwałtowność jego przemówienia jest taka, że - jak powiadają - Katarzyna zatyka sobie uszy, by go nie słyszeć. Wystraszeni sędziowie nie ośmielają się skazać tego proroka z czarną brodą i piorunującym spojrzeniem. Bóg - sądzą - by im nie wybaczył wyroku na jednego z najbardziej wymownych Jego sług.