Atlas zbuntowany

Nie musisz się przejmować intelektualistami, Wesley. Umieść tylko kilku z nich na rządowej liście płac i każ im głosić dokładnie to, o czym wspomniał pan Kinnan: że wina leży po stronie ofiar. Daj im zadowalające pensje i imponujące tytuły, a zapomną o prawach autorskich i zrobią więcej dobrego niż kilka plutonów wojska.

Z tym właśnie walczę, panie Rearden. Dopóki ludzie nie zrozumieją, ze spośród wszystkich symboli Robin Hood jest najbardziej niemoralnym i godnym pogardy, nie będzie na ziemi sprawiedliwości i ludzkość nie będzie miała szans przetrwania.

Urzędników z Nowego Jorku nie obchodzi, czy Chalmers zdąży na swój wiec ani czy na ich kolei nastąpi bezprecedensowa katastrofa, myślał Mitchum, Zależy im jedynie na tym, żeby nikt nie mógł ich pociągnąć do odpowiedzialności. Jeśli przetrzyma pociąg, zrobią z niego kozła ofiarnego i rzucą na pożarcie Chalmersowi; jeśli puści pociąg przez tunel, a ten nie wyjedzie z niego cało, zrzucą winę na jego niekompetencję. W obu wypadkach będą twierdzić, że działał wbrew rozkazom. Co zdoła udowodnić – i komu? Co człowiek może udowodnić trybunałowi, który nie prowadzi konkretnej polityki, nie ma określonych metod, reguł ewaluacji materiału dowodowego, wiążących zasad – trybunałowi w rodzaju Rady Unifikacji, która uznawała ludzi za winnych lub niewinnych w zależności od tego, co jej odpowiadało, nie posiadając ustalonych kryteriów winy ani niewinności?

Dave Mitchum nie znał się na filozofii prawa, ale wiedział, że jeśli w sądzie nie obowiązują żadne reguły, nie liczą się też żadne fakty, a wtedy przesłuchania nie mają na celu zadośćuczynienia sprawiedliwości, lecz ludziom, i nie jest ważne, co się zrobiło lub nie, lecz kogo się zna, a kogo nie. Zadał sobie pytanie, czy podczas takiego przesłuchania będzie miał szanse pokonać panów Paggarta, Loceya, Chalmersa i ich wpływowych przyjaciół.

Dave Mitchum przez całe życie unikał podejmowania decyzji. Robił to, czekając na polecenia i nigdy nie będąc niczego pewnym. Teraz pozwalał sobie tylko biadać nad niesprawiedliwością. Z goryczą zadawał sobie pytanie, dlaczego właśnie jego musiało to spotkać; dlaczego to jego wrabiają zwierzchnicy w pierwszej porządnej pracy, jaką w życiu dostał. Nie nauczono go myślenia, dzięki któremu zrozumiałby, że sposób, w jaki otrzymał tę pracę i wrobienie go są nierozdzielnymi elementami tej samej układanki.

Dave Mitchum nie był człowiekiem zdolnym zbuntować się przeciwko wpojonym mu naukom lub zakwestionować kodeks moralny zwierzchników. Nie chciał rzucać wezwania ich metodom, lecz je naśladować.

Wiem, że jeśli nam się uda, za wszelką cenę będą chcieli odebrać nam silnik. Chcąc tego uniknąć, musimy postępować jak przestępcy i żyć w ciągłej obawie przed aresztowaniem. Nawet gdybym potrafił znieść wszystko inne, nie zgodzę się, byśmy byli męczennikami ludzi, którym świadczymy nieocenione usługi.

Oto cały sekret. Początkowo zastanawiałem się, jak to możliwe, żeby wykształceni kulturalni, sławni ludzie tego świata popełnili tak drastyczny błąd i wychwalali tę potworność jako cnotę, skoro wystarczyłoby wprowadzić to w czyn na pięć minut, by poznać skutki. Teraz już wiem, że nie był to błąd. Takich błędów nigdy nie popełnia się nieświadomie. Jeśli ludzie zaczynają nagle, bez wyraźnego powodu dążyć do jakiegoś straszliwego, niewykonalnego szaleństwa – to znaczy, że mają powód, tylko nie chcą go zdradzić. My też nie byliśmy bez winy, popierając plan na pierwszym zebraniu. Zrobiliśmy to nie dlatego, że wierzyliśmy w brednie, którymi nas karmiono. Był jeszcze inny powód, ale brednie pomogły nam to ukryć przed kolegami i przed sobą. Brednie dały nam możliwość zrobienia cnoty z czegoś, do czego w innym wypadku wstydzilibyśmy się przyznać. Nie było na zebraniu ani jednego człowieka, któremu nie przyszłoby do głowy, że pod przykrywką szlachetnego planu uda mu się położyć łapę na pieniądzach zarobionych przez lepszych od niego. Nikt nie był dość bogaty ani dość zdolny, żeby nie myśleć, że dzięki planowi zawładnie częścią umysłu i majątku kogoś bogatszego i zdolniejszego. Myśląc o niezasłużonych zyskach, które chciał czerpać z ludzi stojących wyżej od niego, zapomniał jednak o stojących niżej. Nie pomyślał, że oni także będą się chcieli obłowić jego kosztem. Robotnik, któremu przyszło do głowy, że jego potrzeba upoważnia go do posiadania limuzyny, skoro może ją mieć szef, zapomniał, że każdy darmozjad i żebrak będzie się domagał lodówki, skoro on ją ma. Takie były nasze prawdziwe intencje, gdy głosowaliśmy. Ale nie chcieliśmy o tym myśleć – a im mniej nam się to podobało, tym głośniej krzyczeliśmy o swojej miłości do dobra publicznego.

Sami tego chcieliśmy. Kiedy się zorientowaliśmy, że zupełnie nie o to nam chodziło, było już za późno. Byliśmy w pułapce.

Do tego czasu każdy głupek wioskowy zdążył zauważyć to, na co przymykały oko całe pokolenia profesorów.

By that time, a village half-wit could see what generations of professors had pretended not to notice.