Na uśpionych lotniskach… 22 czerwca 1941 roku

Ani piloci, ani dowódcy pułków, ani dowódcy dywizji, ani dowodzący siłami powietrznymi frontów i armii nie rozumieją, że podstawowe i najważniejsze zadanie naszych myśliwców polega na tym, żeby w pierwszej kolejności zniszczyć bombowce wroga, nie dać im możliwości zrzucenia ładunku bombowego na nasze oddziały, nasze obiekty chronione. Należy wreszcie zrozumieć, że niszcząc bombowce nieprzyjaciela, nasze myśliwce zmniejszają siłę uderzeniową jego lotnictwa i zadają mu największe straty materialne. (…)

ROZKAZUJĘ:

1. Wyznaczyć jako najważniejszy cel naszych myśliwców podczas spotkań z przeciwnikiem zniszczenie w pierwszej kolejności jego bombowców. (…)
3. W celu odznaczenia działań bojowych pilotów myśliwców wprowadzić od 20 czerwca br. nagrodę pieniężną w następujących wysokościach:
- za każdy zestrzelony bombowiec przeciwnika wypłacać 2000 rubli;
- za każdy zestrzelony samolot transportowy przeciwnika wypłacać 1500 rubli;
- za każdy zestrzelony samolot myśliwski przeciwnika wypłacać 1000 rubli.

Do tytułu Bohatera związki Radzieckiego przedstawiać tych pilotów myśliwskich, którzy zniszczą podczas walk powietrznych 10 myśliwców wroga lub 5 bombowców (…)

W tymże Pouczeniu taktyka niemieckich myśliwców została opisana w następujący sposób: „Według licznych zeznań pilotów wziętych do niewoli taktyka prowadzenia walki powietrznej przeciwnika bardzo często polega na walce z pojedynczymi samolotami. W tym celu pierwsze ataki i następnie walka są przeprowadzane z myślą o rozproszeniu naszego szyku bojowego lub przynajmniej odcięciu jednego samolotu i skierowaniu na niego ognia swoich samolotów". W znanej biografii najlepszego asa Luftwaffe, Ericha Hartmanna, napisanej przez Amerykanów Constable'a i Tolivera, ten „blondwłosy rycerz" bez krzty zażenowania opowiada o swojej manierze prowadzenia walki powietrznej: „Należy się zorientować, czy przeciwnik ma pozostawionego samotnie lub niedoświadczonego pilota. Takiego pilota zawsze widać w powietrzu. Zestrzelcie go. Bardziej pożyteczne jest zestrzelenie tylko jednego niż wdanie się w dwudziestominutową awanturę, która nic nie przyniesie" [89]. Można by było nie przywiązywać szczególnej wagi do wspomnień jednego (co prawda najlepszego) pilota przeciwnika, ale z olbrzymiej liczby wspomnień uczestników wojny wynika, że niemieccy myśliwcy systematycznie polowali na nienadążających za grupą nowicjuszy, na uszkodzone w walce samoloty. Absolutnie normalne były sytuacje, kiedy to na przykład myśliwce Luftwaffe obserwowały z boku, jak nasze Iły równają z ziemią niemiecką piechotę i cierpliwie czekały chwili, kiedy trafiony ogniem artylerii przeciwlotniczej pojedynczy szturmowiec oderwie się od grupy i będzie próbował wycofać się z walki… Owszem, taka taktyka była oczywiście "pożyteczna" dla szybkiego wzrostu liczby zwycięstw pojedynczych pilotów (Hartmann, jak wiadomo, miał uznane 352 zestrzelone samoloty), ale była całkowicie sprzeczna z wykonaniem zadania postawionego przed ogółem lotnictwa.

Niektórzy - na przykład A. Pokryszkin - już podczas pierwszych lotów zademonstrowali kunszt, intuicję lotniczą, celność strzelania. Inni, wręcz odwrotnie, zaczynali bardzo słabo. Drugi ze światowej listy (301 zwycięstw) Barkhorn podczas pierwszych 119 lotów nie zdobył ani jednego zwycięstwa, a sam został zestrzelony dwukrotnie! Dla najlepszego radzieckiego asa Iwana Kożeduba pierwszy lot o mały włos nie stał się ostatni (trafili go Niemcy, a potem ostrzelały radzieckie działa przeciwlotnicze), później przez trzy miesiące walki nie potrafił zestrzelić ani jednego samolotu wroga. Ale jeżeli indywidualne zdolności, zwykłe szczęście albo jeszcze coś innego pozwalały pilotowi przeżyć i nabyć doświadczenie bojowe, to dalej proces przebiegał, jak mówią technicy, z pozytywnym sprzężeniem zwrotnym. Wraz z każdym kolejnym lotem wzrastał kunszt, liczba zwycięstw, wiara we własne siły, i to wszystko razem pozwalało przeżyć następny lot, który dodawał jeszcze jedno ziarenko doświadczenia bojowego…

Wskutek tego procesu pojawiały się asy Luftwaffe, na których koncie było po 700, 800, 1000 lotów bojowych i setki zestrzelonych samolotów przeciwnika.

W ten sposób pisze współczesny nam badacz [25]. Spróbujmy oszacować stopień tego „pewnego zawyżenia". Według danych niemieckich archiwów wojennych, na całym froncie wschodnim (to nie tylko Łuk Kurski, ale i tysiące kilometrów od Kaukazu Północnego do Bałtyku) wskutek różnych przyczyn Luftwaffe bezpowrotnie straciła w lipcu i sierpniu 1943 roku odpowiednio 558 i 472 samolotów*. W sumie to jest 1030. Z jednej strony, od tej liczby należałoby odjąć straty z powodu wypadków (które w czasie wojny wynoszą nie mniej niż 20-30% ogółu strat), z drugiej - dodać do niej liczbę uszkodzonych (trafionych) maszyn, które radzieccy piloci w sprawozdaniach całkiem szczerze uznawali za zestrzelone. Na Niemcy, jak wiadomo, „pracowała cała Europa", ale pracowała jakoś marnie (i nie potrafiła „cała Europa" w osobach Rumunii, Jugosławii i Albanii produkować samolotów), dlatego poważnie uszkodzone maszyny Luftwaffe nie były złomowane, a wytrwale remontowane. Niemieckie statystyki pokazują, że liczba takich uszkodzonych podczas walk samolotów z zadziwiającą konsekwencję stanowiła 65-70% strat.

W wyniku wszystkich tych działań arytmetycznych dochodzimy do wniosku, że sukcesy radzieckich myśliwców na niebie nad Łukiem Kurskim zostały, całkiem „standardowo" jak na tamtą wojnę, zawyżone trzykrotnie.

Również ten epizod był wielokrotnie relacjonowany i znowuż - z zapartym tchem. Konkurs rzeczywiście był ciekawy. Za najbliższy mu odpowiednik można uznać współczesne wybory. Jakiekolwiek wybory gubernatora lub mera w dowolnym miejscu Rosji. Wiele szumu, wiele krzyku, całe miasto oklejone plakatami z wielkimi obietnicami. Do zawodów stanęło 12 kandydatów. 10 z nich nikt nie zna i nigdy nie wybierze, uczestniczą w rywalizacji tylko z powodu sprytnych koncepcji specjalistów od polityki.

Prawdziwych kandydatów do zwycięstwa jest dwóch. Są prawdziwi nie dlatego, że są najmądrzejsi (czy - co już jest zupełnie zabawne - najuczciwsi), a dlatego że właśnie za nimi stoją dwa duże kryminalno- oligarchiczne klany, które walczą o zwycięstwo.

"Tego dnie mieliśmy zacząć od musztry pojedynczego żołnierza, pokazać, jak potrafimy dowodzić pododdziałem. Rozpoczęły się przygotowania. Do swojego oddziału wybrałem jedenastu postawnych młodzieńców-czerwonoarmistów wzrostu od 175 do 180 centymetrów. Zaczęliśmy. (…) Musztra, zajęcia polityczne, czyszczenie broni i spacer w szeregu po okolicznych drogach, z piosenkami. (…) I tak codziennie, przez miesiąc. (…) Jednym się przejmowałem: w porównaniu z innymi niezbyt dobrze panowałem nad tonem dowódczym. Nie chodziło mi: "Rrraz, rrraz, raz, dwaa, trzyyyy…" albo "Pobudkaaa!". Nie dawałem rady.

Wtedy postanowiłem działać sposobem Demostenesa: regularnie wychodziłem na górę i tam krzyczałem! Właśnie krzyczałem - z całych sił, głośno, jak oszalały, a później recytowałem wiersze, wykrzykiwałem rozkazy, pojedyncze słowa, śpiewałem. (…) Po wspaniałym zwycięstwie w musztrze miałem nowy kłopot. Teraz do dowódcy należało przechodzić za każdym razem w pełnym rynsztunku. A pełny rynsztunek - to znaczy z szablą i ostrogami. Znów problem! Raz wziąłem szablę i o mało się nie przewróciłem: zaplątała mi się między nogami. Żeby trzymać fason najlepszego znawcy musztry, musiałem włożyć w to wszystko sporo pracy, i każdego ranka w swoim gabinecie sumiennie ćwiczyłem". Szanowny czytelniku, jak sądzisz - o czym to jest? To dwukrotny Bohater Związku Radzieckiego, wybitny oblatywacz, marszałek lotnictwa J. Sawicki z upojeniem opowiada w pamiętnikach, jak wiosną 1941 roku stracił cały miesiąc na doskonalenie "Rrraz, rrraz, raz, dwaa, trzyyyy…" A jaką funkcję pełnił wiosną 1941 roku 28-letni kapitan Sawicki? Odpowiadam - dowodził 29. Dywizją Lotnictwa Myśliwskiego. A kim był ten idiota - inne słowo tu nie pasuje - który wiosną 1941 roku odrywał dowódcę dywizji lotniczej na przegląd piosenki żołnierskiej, a potem jeszcze wymagał chodzenia po lotnisku w ostrogach i z szablą? To dowódca Frontu dalekowschodniego, bohater wojny domowej, generał armii Apanasienko. Powiadają, że jeden z najlepszych…