GWG - Gra w grupie (PNWS)

Wolny rynek – istotą problemu jest to, będąc potrzebnym wszystkim jako społeczeństwu, jest zarazem niepotrzebny nikomu konkretnie, żadnej grupie społecznej, jeśli myśli ona o swoich własnych interesach. Wolny rynek jest najlepszym sposobem zapewnienia cywilizacyjnego sukcesu, wzrostu dobrobytu i poziomu życia. Ale patrząc z punktu widzenia każdego z osobna, to i robotnikowi, i rolnikowi, i politykowi, i nade wszystko urzędnikowi wygodniej jest, gdy można na żywioł ingerować, targować się, dotować i tak dalej. Wbrew stereotypowi tak jest wygodniej również przedsiębiorcy. Im lepiej mu się powodzi, tym mniej mu w smak, że ktoś robi konkurencję, że zmusza do ciągłego starania się o niższe ceny i wyższą jakość, że wręcz może go puścić z torbami. Bogacz woli poczucie bezpieczeństwa, jakie daje mu zblatowanie się z władzą i uzyskanie w zamian za sponsoring gwarancji, że zachowa swą wysoką pozycję. Na dobrą sprawę za wolnym rynkiem są tylko ci, którzy właśnie się dorabiają, wspinają na wymarzone społeczne wyżyny. Ale i to tylko do czasu, aż im się uda.

Myślę czasem, że ułożenie tej społecznej kostki Rubika - przyjęcie wolą większości czegoś, co jest dobre dla wszystkich razem wziętych, ale złe dla każdej z grup z osobna - to swego rodzaju egzamin dojrzałości, jaki zadała nam Opaczność albo, jak kto woli, jakaś obserwująca nas z dala Kosmiczna Jaźń. Na razie nie wypadamy najlepiej (? Wilhelm z Tyru).

A Departament Obrony USA – jako wyjątkowo niewygodne źródło.

– Czy to błąd?
– Oczywiście. Znacznie ważniejsza od raportowanego wyniku jest rzeczywista kondycja firmy i perspektywy jej rozwoju. Słyszałem o wielu sytuacjach, także polskich firm, polegających na podkręcaniu wyniku i zamiataniu przy okazji pod dywan tego, co niewygodne. Niektórym managerom udaje się to latami, aż w końcu następuje krach, którego nikt się nie spodziewał. Proszę nie zapominać, że wynajęty manager zazwyczaj zmierza do celu jak najkrótszą drogą, stara się nie przekraczać celu, żeby w kolejnym roku nie startować ze zbyt wysokiego poziomu.

Nawet buńczuczne posunięcia reklamowe, jak na przykład start francuskiego sterowca z terenu „Flory” czy loteria na sumę ćwierć miliona talarów, nie były w stanie uczynić ze źle zarządzanego interesu dochodowego przedsiębiorstwa.

Oddziały zaopatrzenia na tyłach mają zupełnie inny stosunek do tych spraw. Tamci boją się, że zostaną wysłani na pierwszą linię frontu, czują też strach przed nami – poza tym nie czują nic. Oczywiście to ich otoczy nimb „bohatera” po powrocie do kraju, dzięki krwawym historyjkom z frontu, które z upodobaniem będą opowiadać. Wspominam o tym przy tej okazji, ponieważ dla prawdziwego żołnierza frontowego te wszystkie pozy i pretensje to rzecz niestosowna. Podobnie jak hałaśliwe przechwałki – nie pasują one do wspomnień o naszych drogich towarzyszach, których utraciliśmy.

Jeszcze dalej od linii frontu znajdują się wojska okupacyjne. Ich głównym „problemem” są dziwki i inne żeńskie okazy. Oglądamy ich na fotografiach w malowniczo upozowanych grupkach, otulonych w podbite futrem płaszcze, na tle śniegu i lodu („Oh, biedaki, ta straszna rosyjska zima!”). Czy ktokolwiek w kraju domyśli się, że tych właśnie płaszczy tak bardzo nam brakowało na froncie? Czy ktoś wie, że ze swoimi przyjaciółkami piją tego właśnie Schnappsa, który nam dałby bezcenny dar chwili ciepła i zapomnienia?

Najdalej rozmieszczone są oddziały obrony przeciwlotniczej w kraju. Wiedzą, że nadal toczy się wojna, tylko dlatego, że wciąż procent kobiet przypadający na jednego z nich jest wyższy niż w czasach pokoju. Może dołączycie do nas, salonowi wojacy? Może zluzujecie kolegów, obsługujących FlaK kalibru 20 i 88 mm? Ci dzielni chłopcy zasługują na to? Jeśli chodzi o zaopatrzenie, te trzy grupy określić można jako „filtry zaopatrzeniowe” - przepuszczają co cienkie, zatrzymują to, co grube. Żołnierzu, zauważyłeś coś ciekawego? Nam, walczącym na froncie wschodnim, nie wolno nosić broni po powrocie do kraju! Dlaczego? No właśnie, dlaczego…

W Paryżu i Zurychu dosłownie aż się roiło od młodych, eleganckich Biafrańczyków przysłanych tu w różnych oficjalnych misjach. Polegały one głównie na zakupywaniu, na rachunek kraju, najróżniejszych materiałów. Ludzie ci byli początkowo klientami małych hotelików w Quartier Latin, szybko jednak, bo najczęściej po tygodniu, znajdowali drogę do najdroższych hoteli – w Paryżu były to „Meurice”, „George V” i „Crillon”, zaś w Zurychu „Baur au Lac” – oraz do najbardziej ekskluzywnych nocnych lokali i barów, w których spędzali czas w otoczeniu przepięknych, uwodzicielskich damulek. Z niektórymi z tych reprezentantów Biafry spędziłem kilka bardzo miłych wieczorów; bez zmrużenia powieki płacili rachunki opiewające na tysiące nowych franków – a potem cały następny dzień spędzali w swych apartamentach w objęciach chwilowych zdobyczy.

Jestem daleki od tego, aby udawać chodzącą cnotę. W życiu trzeba mieć trochę przyjemności. Ale nie wolno zapominać o obowiązkach i powierzonej sobie robocie. Patrząc więc na tych czarnych playboy'ów myślałem o ich rodakach, którzy z podziwu godnym patriotycznym samozaparciem walczyli w buszu…

Owi poznani przeze mnie próżniacy w oficjalnej delegacji, mieli swoje biuro w Paryżu, w domu nr 33 przy Rue Galilée. Kiedyś tam zaszedłem. Tabliczka u wejścia nosiła napis Biafran Historical Research Institute! Czyżbym się mylił? A więc nie byli to ludzie oddani uciechom życia, lecz historycy prowadzący w pocie czoła w Paryżu studia nad dziejami swego kraju?

Na podjeździe stały rzędem piękne samochody: Jaguary, Porsche, Triumphy. Te błyszczące chromem sportowe wozy należały do zapracowanych historyków. Ciekawe, jakie materiały, prócz tych luksusowych pojazdów, kupowali jeszcze dla swego kraju? Kilka samochodów ciężarowych, pewną ilość wybrakowanych pistoletów maszynowych, butów wojskowych i plecaków – dla żołnierzy, którzy najchętniej chodzili boso, a najcięższe nawet ładunki woleli dźwigać na głowie! Później doszło do mnie, że historycy mieli też udziały w pralniach i przedsiębiorstwach taksówkowych. Ci młodzi ludzie, daleko od ojczyzny, wyraźnie myśleli o zabezpieczeniu sobie przyszłości… Widziałem w moim życiu wielu drani, ale ci budzili we mnie szczególny wstręt. Wygłaszali patriotyczne przemowy, tak wzruszając słuchaczy, że ci otwierali przed nimi swe portfele – a następnie urządzali sobie, za uzyskane pieniądze, fikołki z laleczkami w łóżku. Były to koszty uzysku, obciążające konto czarnego państwa. Imponujące cuda miały też miejsce na rachunkach za materiały zakupywane dla Biafry. Używany samochód GMC, nabyty za dwieście dolarów, sprzedawany był państwu za dwa tysiące – państwu tak przez tych drani bronionym żarliwą elokwencją!

To ogólne prawo jest dziś wciąż aktualne. Zarzucacie mi, że kolaboracja z mediami nie jest tym samym, co kolaboracja z nazistowskim wrogiem. Z pewnością nie jest i oczywiście nie potępiam a priori każdej formy współpracy z prasą, radiem czy telewizją. Ale analogia ta jest uderzająco trafna z punktu widzenia czynników, które skłaniają do kolaboracji rozumianej jako bezwarunkowe podporządkowanie się przymusom destrukcyjnym dla norm autonomicznych pól. Jeśli pola naukowe, polityczne czy literackie są zagrożone panowaniem mediów, to dlatego, że wewnątrz tych pól są heteronomiczne jednostki, nisko cenione z punktu widzenia wartości danego pola – używając codziennego języka: „spalone” (lub na dobrej drodze do tego stanu) – które czerpią korzyść z heteronomii, mają interes w poszukiwaniu (szybkiej, przedwczesnej i krótkotrwałej) konsekracji na zewnątrz, ponieważ nie otrzymały jej wewnątrz pola. Dziennikarze są przychylni tym jednostkom, ponieważ nie budzą one ich strachu (w przeciwieństwie do jednostek bardziej autonomicznych) i są gotowe podporządkować się ich wymaganiom. Jeśli wydaje im się konieczne zwalczanie intelektualistów heteronomicznych, to dlatego, że są oni koniem trojańskim, za pomocą którego prawa rynku, komercji, ekonomii przemycane są wewnątrz pola.

Przy późniejszej rozmowie na ten temat z majorem Eggersem [mjr Eggersh – przypis BK] widzę, że podziela on w zupełności moje zdanie. Trudno nam jedynie dociec, czy rozchodzi się w tych wypadkach o akt zemsty ze strony żołnierzy, czy tylko o lekkomyślność.

Dziwnie mnie uderza ta okoliczność, że dowódcy 1-go i 2-go batalionu, którego obaj wydawali kilkakrotnie rozkazy rozstrzelania cywilów mają właśnie takie rany. Czy to tylko przypadek?

Gdzie indziej zrobiono widocznie takie same spostrzeżenia, bo wkrótce wyszedł rozkaz, że przy atakach oficerowie nie idą przed linją, lecz w linji szturmujących. Uniemożliwiono przez to owe zdradzieckie strzały do przełożonych.

Wraz z tym, jak produkcja przemysłowa rozwijała się w Manchesterze i Birminghamie, nowi właściciele fabryk i inne grupy klasy średniej coraz silniej protestowali przeciw zbyt małemu wpływowi na decyzje polityczne, zwłaszcza jeśli te były niezgodne z ich interesami. Przede wszystkim atakowali ustawy zbożowe, które zakazywały sprowadzania wszystkich zbóż – ale przede wszystkim pszenicy – jeśli cena spadła za bardzo, co, rzecz jasna, zapewniało wysokie zyski właścicielom ziemskim. To, co dobre dla producentów pszenicy, było niedobre dla przemysłowców, bo musieli podnosić wynagrodzenia, aby zrównoważyć wysoką cenę chleba.

– Terror, głód – narzekają. – Zabrali nam paszporty i przez dwa i pół roku usiłowaliśmy wydostać się z Rosji. Wysłaliśmy dwóch pracowników do wiosek, gdzie chleba nie było przez pół roku. Wszystkie statystyki są kłamstwem. Produkcja maleje, a nie rośnie. Młodzi komsomolcy mają większą władzę i lepsze zarobki niż starsi, wykwalifikowani pracownicy. Wielu robotników zniknęło, gdy odważyło się krytykować reżim. Wszyscy specjaliści wyjeżdżają. Bóg raczy wiedzieć, co stanie się z maszynami. Robotnicy nie mają sił.