nadążność

Kiedy zajmujemy się rozwiązywaniem danego problemu nigdy nie zaczynamy od zera, lecz zawsze instynktownie, a nawet nieświadomie szukamy analogicznych przypadków. Wyrabiamy sobie pogląd na temat ich autentyczności i zastanawiamy się, czy posługując się lekko odmiennymi składnikami, można wypracować podobne rozwiązanie.

Krótko mówiąc, sztaby bardziej przypominały szkolne klasy dla dzieci opóźnionych w rozwoju aniżeli „mózgi armii”. Nie można przyjmować poważnie twierdzeń o tym, że „pracując w ogromnym napięciu” generałowie „nabierali pewnego doświadczenia w dowodzeniu operacją”, a pracownicy oddziału operacyjnego „zdobywali nawyki konieczne do opracowania i dostarczania wojskom różnorodnych dokumentów bojowych”.

Gdy tak się zastanawiałem, jak zaprogramować mojego nowego ruchomego robota, aby radził sobie we względnie chaotycznym środowisku biura, zdałem sobie sprawę, że nie sposób przewidzieć wszystkich możliwych niespodzianek, na jakie może się natknąć. Obserwując kiedyś pracujące mrówki i rozmyślając o ich neuroanatomii, zrozumiałem, że muszą działać na zupełnie innych zasadach niż wszystkie systemy sztucznej inteligencji stworzone w ciągu ostatnich trzydziestu lat. Pomyślałem, że możliwy jest też inny rodzaj inteligencji – taki, którego jeszcze nie zdołaliśmy zgłębić. Ten inny rodzaj pozwalał organizmowi zarówno biologicznemu, jak i silikonowemu – na każdym kroku na nowo reagować na swe środowisko. W efekcie dawałby takiego gracza w kółko i krzyżyk, który widząc dwa krzyżyki na przekątnej i trzecie pole puste, po prostu stawiałby na nim kolejny krzyżyk. Powstałby więc robot, który jest w stanie skręcić z korytarza do otwartego pomieszczenia, w którym może się doładować, nawet jeśli ten korytarz niespodziewanie kończy się kilka metrów dalej. Dzięki takiemu rodzajowi inteligencji powstałby mózg robota znacznie lepiej adaptujący się do otoczenia, niż pozwalałoby na to nasze najlepsze dotychczas stosowane oprogramowanie. Owad traci nogę i natychmiast się do tego przystosowuje, człowiek może doznać niewielkiego wylewu i jest w stanie odzyskać niektóre z utraconych zdolności dzięki innym komórkom mózgu.

Po dwudziestu latach nadal jestem zdania, że aby stworzyć sposób zachowania, jaki obserwujemy u zwierząt, musimy zmienić ten, w jaki projektujemy nasze inteligentne systemy. Roboty skonstruowane po moim tajlandzkim olśnieniu są obecnie dostępne w tysiącach sklepów w Stanach Zjednoczonych, a robot zaprogramowany zgodnie z zasadami opracowanymi w ciągu kilku następnych lat przemierzał niewielką część powierzchni Marsa. Ale roboty, jakie potrafimy konstruować, wciąż dalece ustępują wytrzymałością i wszechstronnością swym zwierzęcym modelom. Rafy koralowe zamieszkują płazińce, których mózgi można transplantować z jednego osobnika do drugiego; taki mózg zrasta się z resztą układu nerwowego i zwierzęta odzyskują znaczną część swych funkcji. Co ciekawsze, taki mózg można odwrócić „do góry nogami” i umieścić w biorcy w ten sposób albo tyłem do przodu, a mimo to zwierzę jest w stanie podjąć swe czynności życiowe. Ani nasz sprzęt komputerowy, ani oprogramowanie nie zbliżają się nawet do takiego poziomu elastyczności i zdolności adaptacyjnych. Teraz zatem czekam na swe trzecie olśnienie. Jak uporządkować wewnętrzne elementy naszej generującej zachowanie maszynerii w silikonowym organizmie tak, aby dysponował zdolnością samorozwoju i odpornością na wpływy środowiska, jakie obserwujemy u najprostszych zwierząt? Które ze stosowanych przez nas porównań – może to o przetwarzaniu informacji w systemach neuronalnych – uniemożliwiają nam głębsze zrozumienie tego procesu, w którym miliardy lokalnych interakcji molekularnych składają się na zachowanie biologicznych stworzeń?

Gdy spoglądam wstecz na swoje życie, zauważam niezwykły spadek ambicji. Gdy miałem osiem lat, chciałem budować maszyny, które potrafiłyby grać w intelektualne gry, tak jak ludzie. Około trzydziestki zacząłem próbować imitować zachowania owadów. Teraz marzy mi się odkrycie sekretu robaków.

Inną cechą charakterystyczną okresu ekspansywnych pionierów jest ich gotowość do improwizowania i eksperymentowania. Nieskrępowani tradycjami, potrafią zastosować wszystko cokolwiek jest dostępne do własnych celów. Jeśli jedna metoda zawodzi, próbują czegoś innego. Nieograniczani przepisami, podręcznikami lub wiedzą książkową, jako metodę rozwiązania każdego problemu stosują wyłącznie działanie praktyczne.

Pozwałało im to na dostrzeganie wzorców, dokonywanie uogólnień i myślenie z wyprzedzeniem.

Scott McEwen: Nie sądzę. Wiele osób zapomina, że snajper musi się jeszcze dostać na miejsce swojej misji, wiele rzeczy zaplanować z wyprzedzeniem, a następnie bezpiecznie się z niej ewakuować. Takich rzeczy nie da się zrobić za pomocą komputerów i elektroniki, tutaj zawsze intuicja i zdolności człowieka będą niezastąpione.

Zapewne teraz prawnicy, "fachowcy" różnej maści i opozycja będą sobie używać, ale przecież nikt nie zorganizuje wielkiej, międzynarodowej akcji poszukiwawczej, po jednorazowym braku kontaktu. Wiadomo, że musi minąć trochę czasu, żeby najpierw własnymi siłami zorientować się w sytuacji.

Słabości cywilizacji uwidaczniają się z całą siłą, gdy stanie ona w obliczu nieznanego sobie niebezpieczeństwa.