Calhoun's experiment - appendix
The sound track from the film "Critical mass":
| Moment |
|
|
|---|---|---|
| 00.13 | I shall largely speak of mice, but my thoughts are on man, on healing, on life and its evolution. | Mówił będę głównie o myszach, ale ich zachowania odnosze do ludzi. Chodzi mi o nasze uzdrowienie, o nasze życie i dalszą evolucję |
| Two and a half years ago we found Dr. John Calhoun knee deep in mice in the mouse heaven he designed for the National Institute of Mental Health near Washington. Dr. Calhoun wanted to find out what would happen to a mouse colony given everything mice need except living space. He builds an enclosure, which he calls a rodent universe, in a disused barn. | Dwa i pół roku temu spotkaliśmy doktora Calhouna otoczonego małymi gryzoniami w szczurzej siedzibie, którą im zaprojektował w narodowym instytucie zdrowia psychicznego koło Waszyngtonu. Chciał sprawdzić co stanie się ze szczurami, które dostaną wszystko czego im trzeba oprócz przestrzeni życiowej [Już od samego początku realizator zwraca uwagę na ten jeden warunek - "ograniczenie przestrzeni życiowej", natomiast drugim równie ważnym, jak nie zdecydowanie ważniejszym, jest absolutny brak troski o pożywienie. - przyp JF]. W opuszczonej stodole stworzył im enklawę, którą nazwał wszechświatem gryzoni. | |
| 01.37 [Młody] | He supplies ample bedding, he supplies ample food, he supplies ample water. These rats want for nothing. The rat population started to grow. Now, in the wild it would have spread out or there would have been predators present but here there were no predators and no possibility of spreading out. [...] He was creating essentially an urban environment for his rats, it was like rat city. They reached a point after a given number of doublings in which behaviour began to change radically. | Miały pod dostatkiem podściółki, jedzenia i wody. Niczego im nie brakowało. Szczury zaczęły się rozmnażać, na wolności zajmowałyby nowe terytoria, część padłaby ofiarą drapieżników, ale tutaj nie było drapieżników ani możliwości rozprzestrzeniania się. Eksperymenty, które przeprowadzał nawiązywały do sytuacji w mieście. Tworzył miejscie środowisko dla szczurów.To było coś na kształt szczurzego miasta. Po rozmnożeniu się kolejnych pokoleń zachowanie szczurów uległo radykalnej zmianie. Wtedy zaczęło się robić ciekawie. |
| 04.08 | Within the first 100 days the mice went through the period Dr Calhoun called 'strive'. This was a period of adjustment. Territories were established and nests were made. | Przez pierwsze sto dni szczury przechodziły, jak to nazwał Calhoun, okres zmagań. To był czas dostosowania się. Szczury wyznaczyły swoje terytoria i założyły gniazda. |
| 04.22 [JajoGłowy] | If a particular tribe was successful, it would split off and another tribe would develop and in that way we fanned out to cover the whole land surface of the planet. Hunting and gathering societies have very few parts. Pretty much everyone follows the same roles and the same occupations. | Plemię któremu dobrze się wiodło dzieliło się na mniejsze. W ten sposób ludzie zajmowali nowe tereny aż zasiedlili całą planetę. Struktura plemion zbieracko-łowieckich nie jest rozbudowana. Prawie wszyscy członkowie mają te same role i zajęcia. |
| 04.27 [Okularnik] | We didn't have agriculture, we didn't have possessions. We relied upon each other on a daily basis. | Ludzie niczego nie uprawiali, nie mieli żadnego dobytku. W życiu codziennym polegali na sobie nawzajem. |
| [04.50 JC] | In the early primitive hunter group they had about 15000 years to solve their impasse of when they were stuck by the carrying capacity of the environment. | Prymitywne plemiona łowieckie miały około 15 tys. lat żeby wyjść z impasu, w którym się znalazły z powodu określonej pojemności środowiska. |
| [05.04 OKularnik] | And then about 10,000 years ago, the story goes, we came up with agriculture. | A potem gdzieś tak 10 tysięcy lat temu wymyśliliśmy uprawę i hodowlę. |
| [JajoGłowy] | We had for the first time in our long history a food supply. A food surplus. | Pierwszy raz w dziejach mieliśmy mieliśmy nadwyżki żywności. |
| [05.17 OKularnik] | Agriculture brought with it larger accumulations of people living in one place, with the ability to support people who weren't directly engaged in hunting and gathering or farming for themselves. | Wraz z pojawieniem się rolnictwa zaczęły się tworzyć duże grupy ludzi mieszkających w jednym miejscu, które dostarczały żywność ludziom nie zajmującym sie bezpośrednio łowieniem i zbieraniem oraz uprawą roślin. |
| [05.35 JajoGłowy] | This kind of agricultural existence that we had now developed changed our personalities. | Rozwój rolnictwa zmienił osobowość ludzi. |
| [05/46 OKularnik] | Because of this accumulation, people were no longer living this egalitarian, carefree existence. There was hard work and possessiveness and royalty and poor people, maybe slaves. | Gromadzenie dobytku położyło kres egalitaryzmowi i beztroskiej egzystencji. Pojawiła się ciężka praca, zaborczość, rody królewskie i biedota, a także niewolnicy |
| [06.02 CzarnaMarynarka] | Suddenly relationships between men and women were changing very dramatically and leaders evolved, hierarchy evolved. | Nagle zaczęły zmieniać się stosunki między kobietami i mężczyznami, wyłonili się przywódcy, kształtowała się hierarhia społeczna. |
| [06.06 SiwyBrodacz] | So you get a few people on the top, you get most people on the bottom, and more and more of our resources went into maintaining the system of domination. | Mamy garstkę ludzi na szczycie i większość na dole. Coraz więcej zasobów przeznacza się na podtrzymanie tego systemu władzy. |
| [06.15] | This dominant male maintains Pen 1 as his territory to the near exclusion of all other males. He moves freely about Pen 1. He examines and enters the artificial burrow which houses his harem of adult females. | Ten dominujacy samiec wyznacza pierwszą zagrodę jako swoje terytorium. Pozostałe samce zostają wykluczone. Szczur swobodnie porusza się po całej zagrodzie. Sprawdza i wchodzi do sztucznej nory gdzie znajduje się jego harem dorosłych samic. |
| [10.19] | The next period lasted about 250 days. The population of the mice doubled every 60 days. This was called the 'exploit' period. | Następny okres trwał około 250 dni. Populacja szczurów podwajała się co dwa miesiące. Ten okres nazwano eksploatacyjnym. |
| [15.48] | Looking back at the historical record, and certain insights from mammals of a kind to which man traces his lineage, has lead to a conclusion that the optimum world population is 9 billion. | Analiza danych z przeszłości oraz historii gatunku ssaków, z których wywodzi się rodzaj ludzki prowadzi do wniosku, że optymalna liczba ludności na świecie wynosi 9 miliardów. |
| [20.30] | In the centre pens 2 and 3, rats frequently drank beside each other as they do here in pen 3 at the lower left. Note how this female comes over to drink beside another as do these two males. The act of drinking becomes associated with the presence of others. He starts noticing something called 'pathological togetherness'. Despite the fact there's plenty of food hoppers and water bottles available all the rats will congregate around one of them, they won't spread out and keep themselves to themselves. They start displaying these really unnatural and peculiar responses. | W środkowych boksach szczury rzadko piją stojąc obok siebie, tak jak to robią w trzecim boksie. Proszę spojrzeć jak samica podchodzi by się napić do drugiej, tak jak te dwa samce. Te szczury czynność picia kojarzą z bliskością innych osobników. Calhoun odnotował zjawisko "patologicznego bycia razem". Chociaż jest wiele pojemników z jedzeniem i wodą wszystkie szczury gromadzą się wokół jednego. [...] Zaczynają przejawiać nienaturalne i specyficzne reakcje. |
| [21.42] | The mice have programs, they're like little computers and this is basically genetic with a much smaller element of learned behaviour. Too high a contact rate disorganises the program so that it gets washed out, so it's disconnected or doesn't express itself, this is where you get the lack of involvement. Well that's one of the consequences of over-crowding, is that you break action chains and the very simple example is a woman leaves her apartment going to the grocery store or to the drug store with certain things in mind that she's going to buy. If she gets too many interruptions of the wrong type she's going to forget she went to buy, and if she gets enough of them she's likely to forget that she's even going to go to the store. All life is made up of action chains, some of them are incredibly complex. | Szczury są zaprogramowane. Przypominają małe komputery. Prawie wszystko mają zakodowane w genach. Tylko nieliczne zachowania są wyuczone. Nadmierny kontakt [W filmie kładzie się niesamowity nacisk na "nadmierny kontakt", a przecież drugim bardzo istotnym uwarunkowaniem była obfitość pożywienia, powodująca zanik potrzeby walki o nie. Zanik potrzeby walki... Być może walka o żywność, ze względu na to, że jeść trzeba częściej, zakodowana jest mocniej niż walka o rozmnożenie, i być może dlatego osłabienie wojowniczości skierowanej na zdobywanie pożywienia osłabia wojowniczość i w innych kierunkach. - przyp. JF ] prowadzi do uszkodzenia lub ... ania programu. Szczur się wyłącza, obojętnieje - przestaje się angażować. Wskutek nadmiernego zagęszczenia następuje ... schematu postępowania. Prostym tego przykładem może być kobieta, która wychodzi na zakupy. Jeśli zostanie wiele razy oderwana od zadania to zapomni co miała kupić, a nawet że w ogóle miała iść do sklepu. Całe życie składa się ze schematów postępowania. Niektóre sa niebywale skomplikowane. |
| [23.24] | Each animal became less aware of associates despite all animals being pushed closer together. Dr. Calhoun concluded that the mice could not effectively deal with the repeated contact of so many individuals. | Zwierzęta coraz mniej zwracały uwagę na współtowarzyszy, pomimo że przebywały coraz bliżej siebie. Doktor Calhoun doszedł do wniosku, że szczury nie radzą sobie z ciągłym kontaktem dużej liczby innych osobników. |
| [23.55] | Something about the urban environment is changing the way people behave. One of the theories at the time is that there's a miasma effect. When you bring all these people together, not only do they become a vector for one another's diseases, and of course you have epidemics of cholera and typhoid in cities, but also they become a vector for one another's vices. | Środowisko miejskie wpływa na zmiany w zachowaniu ludzi. Jedna z teorii głosi, że wsytępuje tu efekt destrukcji. Jeśli zgromadzisz wszystkich ludzi bedą nie tylko zarażać się chorobami co prowadzi do epidemii cholery lub tyfusu w mieście ale też powielać złe wzorce. |
| [24.15] | After being attacked, this socially withdrawn male 29 makes a pan-sexual approach to male 16 who he recently saw attacked. Note how one assumes the female role. Males exhibit sexual behaviour towards other males; you have rat homosexuality. They begin mounting the young. Associated with his social withdrawal is pan-sexual mounting of a juvenile male. Gangs of males will attack a single female, mounting her repeatedly. Here male 78 forcefully grabs estrous female 123 and holds on. I call these 'frog mounts'. They may last minutes rather that the normal 1 to 3 seconds. | Ten nieśmiały samiec 29 po tym jak padł ofiarą ataku składa seksualną propozycję samcowi 16, który też był napastowany. Przyjmuje rolę samiczą. Samce wykazują zainteresowanie innymi samcami, obserwujemy homoseksualizm u szczurów. Próbują dosiąść młode osobniki. Społeczne wycofanie prowadzi do kopulacji z młodocianym osobnikiem tej samej płci. Gangi samców dopadają pojedynczą samicę i odbywaja z nią wielokrotny stosunek. Tutaj samiec 78 dopada samicę 123 w okresie rui i ją przytrzymuje. Nazywam to "żabim stosunkiem". Może to trwać nawet kilka minut zamiast typowych kilkunastu sekund. |
| [25.08] | Females occasionally exhibit pan-sexual behaviour. Here female 47 attempts to mount dominant male 35 who resents her approaches. Though living with many males she rarely conceived. Here is an animal which doesn't have a society in the sense that people do and nonetheless seems to be behaving in a way that people do when they're in cities. | Samice też wykazują homoseksualne zachowania. Tutaj samica 47 prubuje odbyć stosunek z dominującą samicą 35, która ja odpędza. Chociaż żyje wśród wielu samców nie miała licznego potomstwa. Oto zwierze, które nie żyje w społeczeństwie tak jak ludzie, ale zachowuje się jak człowiek mieszkający w mieście. |
| [26.38] | Dr. Calhoun noticed that the newer generations of young were inhibited since most space was already socially defined. Violence became prevalent. These males here on the floor who are withdrawn, they are highly stressed animals, but the stress comes from each other because of this peculiar violence that they exhibit, which leaves them as this animal with his tail all chewed up... but they do it to each other. These are highly stressed individuals. As the chaos within these enclosures becomes more and more pronounced, you'll have rats which move away from the group, sit up on a little perch by themselves all day and only come down to feed at night or when there is no-one else around. Increasingly, even this becomes difficult to do. He calls it 'social autism'. | Dr. Calhoun zauważył, że młode gryzonie młodego pokolenia czują się niepewnie. Wynikało to z faktu, że większość przestrzeni była już społecznie określona. Przemoc stała się powszechna. Te zamknięte w sobie samce na podłodze są bardzo zestresowane denerwują się nawzajem ponieważ przejawiają szczególny rodzaj agresji, która doprowadza je do takiego stanu w jakim jest ten osobnik z pobryzionym ogonem. Robią to jedne drugim, są bardzo nerwowe. *Kiedy rozgardiasz staje się coraz bardziej odczuwalny niektóre szczury odsuwaja się od grupy i cały dzień samotnie siedzą na półce. Podchodzą do pojemników z żywnością nocą lub gdy w pobliżu nie ma innych szczurów. Stopniowo nawet to sprawia im trudność. Calhoun nazwa to społecznym autyzmem. |
| [27.30] | The way that man differs is that he learned something very early in his cultural history and this was to develop new roles. This is what we mean by complexity: an increasing number of parts and an organisation to make those parts work together as a society. In this way the population, the number of people in a particular area, can increase, provided you can develop codes to say how you operate in social contact, so that you interact with these people and not those people. | W odróżnieniu od szczurów człowiek nauczył się czegoś już u zarania cywilizacji. A mianowicie tworzenia nowych ról. [...] Liczba ludzi zamieszkujących dany obszar może się zwiększać pod warunkiem, że wprowadzi się pewne reguły, dzięki którym będzie wiadomo z kim mamy nawiązywać kontakt. |
| [29.24] | A new kind of space, a conceptual world of ideas and progressive development of ideas. So almost that the real world is full so the leftover people inhabit a virtual world? | To nowy rodzaj przestrzeni, świat pomysłów i ich rozwijania. Czy to dlatego, że świat jest przepełniony ludzie uciekają w rzeczywistość wirtualną? |
| [54.32] | Dr Calhoun explains what the overcrowding did to Mouse City's inhabitants... The last thousand animals born never learned to develop the social behaviours, they never learned to be aggressive, which is necessary in defence of home sites; not engaging in any stressful activity, and only paying attention to themselves, they groomed themselves well so they looked like very fine specimens. | Dr. Calhoun wyjaśnia w jaki sposób zatłoczenie [I ponownie wyciagają wnioski z pominięciem pełnej dostępności pożywienia. - przyp. JF] wpłynęło na mieszkańców szczurzego miasta. Tysiąc zwierząt urodzonych pod koniec eksperymentu nie nabyło zachowań społecznych, nie nauczyło sie okazywania agresji, co jest niezbędne aby bronić swojego terytorium. Te szczury unikały stresujących działań. Interesowały się tylko sobą, dbały o siebie więc wyglądały atrakcyjnie. |
| [55.00 Lektorka] | Dr Calhoun called these individuals “the Beautiful Ones”. Their time was devoted solely to grooming, eating and sleeping. They never involved themselves with others, engaged in sex, nor would they fight. All appeared as a beautiful exhibit of the species, with keen alert eyes and a healthy well-kept body. | Doktor Calhoun nazwał te osobniki "pięknisiami". Poświęcały czas wyłącznie na czyszczenie futerka, jedzenie i spanie. Nie zadawały się z nikim, nie odbywały stosunków płciowych, nie wdawały się w bójki. Wszyskie wyglądały na piękne okazy, o bystrym niespokojnym spojrzeniu i zdrowym, zadbanym ciele. |
| [55.45] | These mice could not cope with unusual stimuli. Though they looked inquisitive, they were in fact very stupid. | Jedankowoż te szczury nie potrafiły poradzić sobie z nietypowymi bodźcami. Choć wyglądały na dociekliwe, w rzeczywistości były głupie. |
| [56.41 Lektor] | Dr Calhoun called the last period the “Die” phase leading the population into extinction. Although the mouse utopia could house 3000, the population began to decline at 2200. | Ostatnią fazę eksperymentu dr. Calhoun nazwał "Okresem umierania". Gatunek wymarł, chociaż w domu szczurów zmieśiłoby się 3000 osobników już przy 2200 populacja zaczęła spadać. |
| [56.56 JC] | For animals up to a year of age who've come up in the latter history of the colonies, there's essentially no evidence of conceiving. This is part of the “overliving” phenomenon. And it's these individuals who are not conceiving are the ones which are not stressed; they are the Beautiful Ones who lack involvement. They never learned to court so there was no mating. Being no mating there were no progeny. The older animals whose behaviour was already becoming disrupted, they eventually reached an age too old to reproduce. Reproduction totally ceased and the animals have just aged and died. | Zwierzęta liczące niecały rok, które urodziły się w ostatnim okresie wcale się nie rozmnażają. To część zjawiska zbyt długiego życia [Jest to zjawisko naturalne, charakterystyczne dla obiektów żywych, zaobserwowane na przykład w przypadku perzu i mszyc: gdy warunki są dobre obiekty koncentrują się na dbaniu i dogadzaniu sobie, gdy warunki zewnętrzne są złe obiekty żywe "inwestują w potomstwo". - przyp. JF]. Te osobniki nie mają ani potomstwa ani stresu, to pięknisie, które w nic się nie angażują. Nie potrafią się zalecać więc nie łączą się w pary. Bez tego nie ma potomstwa. Starsze osobniki, których zachowanie uległo zakłóceniom z racji wieku nie mogą już wydać potomstwa. Reprodukcja ustała. Zwierzęta zestarzały się i wymarły. |
| [57.45 Młody] | Calhoun repeats this experiment several times and each time the same range of behavioural pathologies are exhibited, they're reliably exhibited. The population begins to die off and does so inexorably. It dies off, to extinction, each time. | Calhoun powtarzał eksperyment kilkakrotnie. Zawsze dochodziło do tych samych patologicznych zachowań [Chyba raczej była to nie patologia, lecz naturalna dążność systemu - przyp. JF]. Populacja zaczynęła wymierać nieubłaganie za każdym razem. |
| [57.56 Lektorka] | Eventually, the entire mouse population perished. Dr Calhoun's experiment is a classic example of the typical population and its growth when left unchecked. | W końcu nie został żaden szczur. Eksperyment dra Calhouna to klasyczny przykład niekontrolowanego rozrastania się populacji. [Jak mantrę powtarzają tę tezę, pomijając oczywistą kwestię utraty motywacji do walczenia o żywność co pociąga za sobą utratę zdolności walczenia o cokolwiek. Tak jakby był to film propagandowy. - przyp. JF]. |
| [58.09 BrązowePolo] | So, in effect, by providing absolute abundance of all necessities, the base requirements of existence, these populations bred themselves to a point where behavioural change was so endemic that the populations crashed to extinction. | Gdy jakiejś populacji dostarczymy wszystkie środki do życia, zaspokoimy jej potrzeby życiowe to będzie się ona rozmnażać do momentu, gdy zmiany zachowań staną się na tyle specyficzne, że nastąpi wymieranie. |
| [1.07.12] | Po czym następuje długie omawianie tego jak to już niedługo wyeksploatujemy nasze zasoby energetyczne... | |
| [1.12.34] | Perhaps the most chilling conclusion from his mouse city studies, says Dr Calhoun, is that once this change in social behaviour occurs, it apparently cannot be reversed. | Możliwe, że najbardziej przerażającym wnioskiem z tego eksperymentu, powiedział doktor Calhoun, jest to, że zmiany w zachowaniu społecznym są nieodwracalne. Właśnie ta nieodwracalność zmian budzi niepokój w odniesieniu do ludzi. |
| [1.12.55] | A state change happens, Calhoun calls this a behavioural sink. Even if you take one of those rats out and put it into a more benign environment, it never exhibits normal behaviour again. | Nastąpiła trwała zmiana, Calhoun nazwał to bagnem [bagnem było w polskiej ścieżce dźwiękowej chodzi oczywiście o angielskie słowo sink w rozumieniu - "ściek" - przyp JF] behavioralnym. Gdyby któregoś z tych szczurów umieścić w przyjaznym otoczeniu i tak nic się nie zmieni. |
| [1.13.16] | There seems to be something about the human species, a natural predisposition to continue to expand, a natural tendency to discount the future, not to pay much attention to warnings that things are going awry. | Gatunek ludzki ma chyba wrodzoną skłonność do ekspansji, ignorowania przyszłości, puszczania mimo uszu ostrzeżeń, że sprawy zmierzaja w złym kierunku. |
| [1.13.31] | The most obvious examples are the destruction of human societies like Easter Island. They must have been aware that things were going downhill very rapidly but they didn't do anything about it. The same thing appears to be happening here. | Najlepszy przykład to samozagłada całych społeczności tak, jak na Wyspie Wielkanocnej. Jej mieszkańcy musieli zdawać sobie sprawę, że wszystko zmierza ku katastrofie ale nic z tym nie zrobili. Teraz jest podobnie. |
| [1.13.47] | If industrial civilisation is on its downslope, then everything that most people in the industrial world have staked their futures on is dust in the wind. Everything that they've hoped, everything they've dreamed, everything they've planned... their retirement is gone. Their investments will be worthless. Their goals for the future, their hopes for their children are dust and ashes. | Jeśli cywilizacja przemysłowa jest na równi pochyłej to wszystko w czym ludzie pokładali nadzieję na przyszłość jest nic nie warte. Wszystko na co liczyli, o czym marzyli, co planowali. Ich emerytura przepadnie, ich inwestycje staną się bezwartościowe, rozwieją się nadzieje na lepszą przyszłość dla dzieci. |
| [1.14.59] | Even, I think, towards the end of his life, Calhoun was concerned that that was the direction we were heading in. Having seen how his rats behaved, he was concerned that similar things may happen to us. | Myślę, że Calhoun do końca życia martwił się, że podążamy w złym kierunku. Patrząc na zachowanie szczurów obawiał się, że czeka nas ten sam los. |
| [1.15.12] | We see worldwide the breaking down of social roles, the increase in contact both as a result of the breakdown of social roles and because there are too many people, that this might lead to an over-riding of our controls, of our total culture, and we'd be set into a process which would either fix us rigidly forever into some sort of global tribalism without any adaptation to change or there would result perhaps eventually some decline very much like we've seen here. | Na całym świecie obserwujemy zacieranie się ról społecznych. Wzrasta liczba kontaktów [Nic na temat tego, że maleje liczba wyzwań - przyp. JF] co wynika zarówno z rozmywania się ról, jak i z rosnącej liczby ludzi. To może spowodować ignorowanie norm i naszej kultury. W rezultacie albo wylądujemy w jakiejś globalnej wspólnocie plemiennej bez umiejętności przystosowania się do zmian albo dojdzie do redukcji populacji tak, jak to tutaj widzieliśmy. |
| [1.26] | I gadanie o legalności aborcji, bo myszy potrafią same wchłonąć własne płody gdy poczują, że potencjalne potomstwo jest zagrożone, a religie zabraniają kobietom aborcji... | |
| [1.31.09] | You watch a movie, a documentary, you are better informed, but the question is: does that stay close enough to the forefront of your thinking to act on it? People learn new information all the time, there's some evidence that human beings are actually becoming smarter and better informed than they used to be that the average person today knows much more than the average person 300 years ago there's a much bigger fund of general knowledge, people are generally better informed partly because of the internet, but that doesn't necessarily mean that we act on that knowledge. So, we have this really large body of background knowledge, but you still have to set your priorities about what you're going to do and the structure of the brain is that those priorities start with food and move up to sex and it's going to be really hard to get people to worry about things like the fate of mankind. | Ludzie oglądają filmy, także dokumentalne, i są lepiej poinformowani. Ale czy coś na tyle zaprząta ich umysł żeby zaczęli działać? Wciąż dowiadujemy się czegoś nowego. Według badań jesteśmy mądrzejsi niż kiedyś. Współczesny człowiek wie więcej niż jego przodek sprzed 300 lat. Wiedza o świecie jest większa. To nie oznacza, że człowiek z niej korzysta. Trzeba jeszcze ustalić priorytety działania. Mózg jest tak zbudowan, że najpierw liczy sie jedzenie, potem seks. Trudno namówić ludzi by zadbali o losy ludzkości. |
| [1.34.27] | I'm convinced that a species that has been as successful as ours in the past will not fizzle out in a chaos of overpopulation. | Jestem przekonany, że nasz gatunek, który tak dobrze spisał się w przeszłości nie skończy skończy marnie w piekle przeludnienia. |
| [] | ||
|
***Oryginalną (angielską) wersję oficjalnie można obejrzeć za opłatą w serwisach: https://itunes.apple.com/gb/movie/critical-mass/id690301241 http://vimeo.com/ondemand/criticalmass http://www.dailymotion.com/video/x10bwbr_critical-mass_news http://jman.tv/store?p=5020 http://www.journeyman.tv/?lid=65092&bid=5 |
Oryginalną (angielską) wersję oficjalnie można obejrzeć za opłatą w serwisach: https://itunes.apple.com/gb/movie/critical-mass/id690301241 http://vimeo.com/ondemand/criticalmass http://www.dailymotion.com/video/x10bwbr_critical-mass_news http://jman.tv/store?p=5020 http://www.journeyman.tv/?lid=65092&bid=5 | |
