Nepal 2010 - Dhampus Peak

Pod koniec Daulaghiri circuit ▷▷▷

Wylot z Warszawy

Delhi i Kathmandu Besi Sahar (823 m n.p.m.)

Lot ze Stambułu do Delhi - we dwójkę siedzieliśmy w czteromiejscowym rzędzie i dało się położyć. Trochę nawet pospaliśmy. Pomimo tego, że bagaże były nadane bezpośrednio do Kathmandu, nie dałem temu wiary i poszliśmy tam gdzie się je odbiera - były. Zbyszek się wkurzył, bo obawiał się kontroli celnej. Pewno oczami duszy już widział jak zabierają mu kabanosiki i mielonki. Przy bagażach w łokieć udziabał mnie maluśki komar (malaryczny?).

To co na lotnisku w Delhi rzuciło mi się w oczy to nadreprezentacja ludzi w pracy. W kiblu 2-3 sprzątających gostków jest na wciąż i cały czas wykonują ruchy sprzątajace - nie wiem czy wszystkie z nich są potrzebne. Przy automacie do sprzedaży butelkowanych napojów młody chłopak, który pomaga (prawie każdemu) gdy automat się zacina. Gdy wychodziliśmy z klimatyzowanej hali przylotów uderzyła nas fala lepkiego ciepła i gęsta ludzka ciżba, po czym prawie natychmiast natknęliśmy się na patrole wojskowych z karabinami, gniazdo karabinu maszynowego przed halą odlotów i gazik z zamontowanym kulomiotem usytuowany tak, by w razie czego razić podjeżdżające samochody. Wylot do Kathmandu przyniósł nam wszystkim ulgę.

Przylot do Kathmandu, wykupujemy wizy, każda po 40 USD, a urzędasy absolutnie się nie spieszą. My przyuczeni przez socjalizm do walki kolejkowej jesteśmy w pierwszej dziesiątce i udaje się opuścić lotnisko po około 30 minutach. Ci ostatni to chyba wyjdą po 2-3 godzinach.

Zostajemy przejęci przez łącznika z agencji, lecz ten niestety nie chroni nas od mafii lotniskowej: za popchanie 2 wózków na odcinku 50 metrów i wrzucenie worów na bagażnik dachowy wyrywają nam 5 EUR. I już od razu Kathmandu nam się nie podoba. Ludzi niesamowite tłumy i brud. Rada: brać ze sobą drobne eurosy lub dolary, i mieć je zawsze pod ręką!

Światła nie ma, wszysko robimy po omacku lub przy wątłym świetle pojedynczej świecy.

Z Besi Sahar (823 m n.p.m.) do Tal (1700 m n.p.m.)

Z Tal (1700 m n.p.m.) do Chame (2713 m n.p.m.)

Z Chame (2713 m n.p.m.) do Pisang (3200 m n.p.m.)

Około 15³⁶ docieramy do Lower Pisang (3200 m n.p.m.) - i o dziwo po rannych niezbyt przyjemnych symptomach czuję się znakomicie! Widać ich przyczyną była głowa, a nie fizjologia.

Do hotelików zaczynamy się przyzwyczajać. Dzisiejszy jest trzypiętrowy, na każdym piętrze ma kilkanaście pokoi i zaledwie dwa kiblo-prysznice.

Z Pisang (3200 m n.p.m.) do Manang (3540 m n.p.m.)

Oczywiście w Kathmandu i na drogach asfaltowych jest ich pełno ale w górach już nie. Widzieliśmy jedno lotnisko dla helikoptera ale w ciągu trzech dni (i później też) nic wokół nas nie latało - jakiż to kontrast ze Szwajcarią gdzie aluety terkoczą nad głowami przez cały dzień. Dziś idziemy do Manang - stolicy prowincji - jest tam ponoć nawet szpital. Zobaczymy jak wygląda miasteczko bez samochodów. Aha, wczoraj po raz pierwszy w górach widziałem w zakładzie (obejściu) robiącym krzesła elektryczną heblarkę. Krzesła wyjątkowo grubo ciosane.

W Tal, pierwszej naszej wiosce, byliśmy na takim przedstawieniu. Poźniej na szlaku rozmawialiśmy z naprawdę niegłupimi nastolatkami. Zdrowotnie czuję się doskonale, a przecież zapaść można na wiele rzeczy: bolesne obcierki, kontuzje z przeciążenia, ból gardła, sraczkę i chorobę wysokościową. Co do tej ostatniej to wczoraj na wszelki wypadek wzięliśmy dwa diuramidy.

Kraj chodzony i kraj pyłu. Jest bardzo sucho każde nasze i ośle stąpanie, podnosi kurz. Od czasu do czasu podrywa go też wiatr. W niższych rejonach tak z 10% ludzi nosi maski zakrywające usta i nos - widać z pyłem jest jakiś problem.

Do dyspozycji mamy porterguide, portera i… strusia pędziwiatra. Zamawialiśmy co prawda tylko dwóch, ale Beni dodała nam w cenie jeszcze jednego, tłumacząc, że będzie "biegł" przed nami i rezerwował miejsca w schroniskach. W sezonie bowiem może być z nimi problem. Jak na razie Struś dochodzi razem znami. Porter według wstępnych ustaleń miał brać 25 kg, a porterguide 15 kg, w praktyce jednak wychodzi na to, że porter niesie 30 naszych kilogramów, a pozostali po 5 kg. Najciężej pracuje ten, który nie mówi ani słowa po angielsku.

Ming Ma to nasz przewodnik, jego angielski to góra 200-300 słów, natomiast struś pędziwiatr ogranicza się góra do 20-30, ale za to szeroko się śmieje. W hotelu, w którym się zatrzymaliśmy pracuje przesympatyczny chłopak - Arun, który na dodatek mówi doskonale po angielsku. Robię sobie znim fotkę "Konkurs na uśmiech". Wygrywa.

[*] Podczas śniadania grupa Izraelczyków ma jakiś problem. Zaczyna się kłótnia, słychać mocno podniesione głosy. Z tego co zrozumiałem jakaś dziewczyna uważa, że to co zjadła nie było tym co zamówiła i nie chce za to zapłacić. Gdy potem zapytałem Aruna o co chodziło skwitował krótkim "Ah, Israeli Trouble Makers".

Do Manang idziemy drogą górną. Trzeba się wspiąć (wejść wygodną drogą) na 3700 m n.p.m. i potem łagodnie zejść. Choć droga jest dłuższa wybieramy właśnie ją, bo jak relacjonowali ci, którzy ją znają jest bardziej interesująca. Ścieżka wije się do góry przez jasno zielony sosnowy las. Lower Pisang, które jeszcze wczoraj wydawało się najwyżej położoną na świecie osadą zostaje daleko w dole.

W pewnym momencie docieramy do malowniczej osady położonej na rozległym plateau. To Ngawal na wysokości 3660m n.p.m. Miasteczko strasznie mi się podoba - jasne i w miarę czyste zaułeczki, modlitewniki i mała, rodzinno-buddyjska knajpeczka, w której zatrzymujemy się na herbatę. Na ścianach duża fota taty i mamy oraz dwójki ich dzieci, ponadto wiele fotografii Dalaj Lamy. A w szafie pudełko po odtwarzaczu DVD i ładująca się komórka.

W miarę czysto – odbieram to jako zwiastun luksusów czekających nas w Manang'u – stolicy prowincji. Do Manang (3540m n.p.m) dochodzimy w okolicach szesnastej mocno powłócząc nogami. Niskie, lecz oślepiające słońce, silny wiatr, sucho, kurz i wielkie rozczarowanie. Hotel raczej paskudny: ściany i schody przekrzywe, a wielkie szpary przy futrynie jacyś nasi poprzednicy zaizolowali wpychając w nie stare gazety.

Zrobiłem z Danusią spacer po miasteczku. Jest parę dość dobrze zaopatrzonych sklepów. Są nawet dwa mini kina. Zaułki wąskie i obsrane, prowadzące do obskurnych miejsc. Jest też pole do gry w siatkówkę. Chłopaki grają „piłką” zrobioną z posklejanych przylepcem torebek foliowych. Według Danusi to z biedy, według mnie to dlatego, że normalna piłka szybko by im uciekła w pobliską kilkunastometrową przepaść i zamiast gry były by długie wycieczki w jej poszukiwaniu.

Wieczorem przy obiedzie dowiedzieliśmy się o katastrofie lotniczej, w której zginął nasz prezydent i 80 osób z jego otoczenia. Mocno nas to przygnębiło, bo zdajemy sobie sprawę, że śmierć tak wielu osób z jednej strony sceny politycznej znacznie osłabia i tak chwiejną równowagę. [*]Pewno POwcy, wyznawcy tvn'ów i zauroczeni tokefem'ami w głębi duszy cieszą się z tego. Co się stało? Kto to zrobił? Spisek czy wypadek? Korzyść to bowiem wielka dla obu naszych mocnych sąsiadów no i ITM'ów.

Z Manang (3540 m n.p.m.) rejon Tilicho (4100 m n.p.m.) do Manang (3540 m n.p.m.)

Zaangażowałem się w tę dyskusję tak, że nawet zapomniałem o wszelkich problemach z wysokością - tak jakby zostały w Manang. Aleksandr szybko pojął Fizykę Życia, zadawał pytania i dyskutował konkretne problemy. Gadaliśmy tak zapamiętale, że nie widziałem świata dookoła. Zbyszek, Danusia i Sylwia gotowali, podawali mi, a ja jadłem gadałem, gadałem, gadałem… Po raz pierwszy od wielu wielu lat "wpadłem w rezonans" zrozmówcą.

Wracając coś nam się poplątało i zgubiliśmy ścieżkę. Przyszło wracać na, tak zwany, azymut, i tu trzeba przyznać, że nasz przewodnik wykazał się wielkim wyczuciem gór. Sprowadził nas bez większych problemów.

Z Manang (3540 m n.p.m.) do Thorung Phedi (4450 m n.p.m.)

Thorung Phedi - miasteczko lub raczej baza dla trekkerów. Dwie restauracje i jedna cieniutka strużka wody na cały ten kompleks. Łapią ją w baniaki po 15 litrów. Jesteśmy w tak dobrej formie, że w celach aklimatyzacyjnych postanawiamy jeszcze podejść przez godzinę. Późnym popołudniem bijemy nasze dotychczasowe, Mont Blanczne rekordy wysokości - udało się wejść na 4900 m n.p.m. Wieczorem jemy bardzo dobrą zupę pomidorową i umawiamy się na wyjście jutro o 4⁰⁰ rano.

Z Thorung Phedi (4450 m n.p.m.) przez Thorung La ( 5416 m n.p.m.) do Muktinath ( 3760 m n.p.m.)

Wy tu wcale nie oddychacie krystalicznie czystym górskim powietrzem, to mieszanina ultradrobnych pyłów skalnych i wysuszonych cząstek zwierzęcych odchodów. Pokazał nam też dziury medytacyjne - otwory w pionowych niedostępnych skałach, w których mnichowie spędzali od kilku miesięcy do kilku lat na medytacjach. Śladowe ilości jedzenia wciągali sobie linami.

Wieczorem pograłem jeszcze w bilarda. Na drewnianym nierównym stole, w egipskich ciemnościach i "kijem od szczotki". Udało się wygrać, aczkolwiek tylko celnością, bo o prowadzniu białej bili nie mogło być mowy. Grali Nepalczycy i gdy zobaczyli, że się im przyglądam zaprośili mnie do gry. Bardzo miło z ich strony.

Z Muktinath ( 3760 m n.p.m.) do Jomsom ( 2720 m n.p.m.)

Mijają nas francuscy maratończycy, to jakiś kolejny etap ich 260 kilometrowego maratonu, dziś w kurzu pokonują 26 kilometrowy odcinek. Jednego złapała sraczka, a żaden znich nie miał masek. My w pewnym momencie owijamy się szczelnie szalami, czapkami, a oczy chronimy okularami.

Dostałem wspaniały prezent: dwie czekoladki - survival kit. Właścicielka hotelu, choć z bólem widocznym w jej oczach, pozwala na spożycie piwa kupionego w sklepie, a nie u niej.

Z Jomsom ( 2720 m n.p.m.) przez Marpha ( 2670 m n.p.m.) do Yak Kharka ( 3680 m n.p.m.)

(A w zasadzie oni wypowiadają to jako Dziomsiom). Ranek zaczynamy od dokładnej toalety i oficjalnego pożegnania z naszą pierwszą ekipą. Trzeba im dać napiwki. Jeśli nie robi się tego często, to wcale nie jest to takie łatwe. "Ile dać?" i "Jak dać?" to są dopiero pytania. Ponoć w Nepalu reguły są proste: potrer zarabia 10 USD dziennie, a guide 17, napiwek zaś nie powinien być niższy niż 10%. Coś tam policzyliśmy no i wyszły nam jakieś kwoty. A teraz jak dać? Idywidualnie czy wszystkim na raz, ale jak na raz, to jak zrobić, by nie zobaczyli kto ile dostał. Po chwili wpadliśmy na oczywiste rozwiązanie - damy w kopertach. A ponieważ ich nie mamy to szybko robimy ruloniki. Zapraszamy całą trójkę, bardzo im dziękujemy i wygłaszamy króciutkie przemówienia. Nie był bym sobą gdybym nie doradził: Pamiętajcie dzieci uczyć matematyki, języków obcych i sportu, a ty (oczywiście jest to uprzejme angielskie "you", a nie "ty") Ming Ma więcej się uśmiechaj. Wszyscy jesteśmy zadowoleni.

Czuję się wspaniale ale uważam, że tu powinniśmy zrobić dzień odpoczynku. Niestety prujemy dalej, jeszcze dziś mamy być na wysokości 3600 lub 3900 m n.p.m. Do Marphy dojeżdżamy autobusem, który podjechał pod sam hotel, nasze wory wrzucono na bagażnik dachowy i dalej w pylną drogę.

Obawiamy się ameby ale ponieważ są dobrze obrane to zjadamy je żądni witamin. Na deser dostajemy jabłko. Krzątają się ostro, jak na razie nie ma więc czasu na uśmiechy i wzajemne uprzejmości.

Przewodnicy rozstawiają dla nas namioty. Betkiery lądują w czerwonym, a my w żółtym. Potem staje duży niebieski hangar, najpierw będzie naszą stołówką potem ich sypialnią. Zapraszają na tea time. Dwa czajniki, jeden z wrzątkiem drugi z mlekiem, pudełko herbaty, słoik kawy i puszka super czekolady, a do tego parę kruchych ciastek. Jesteśmy potwornie głodni, łapczywie pijemy i w mgnieniu oka pochłaniamy ciastka, po czym następuje długa, chyba godzinna, przerwa.

Pierwsze danie to zupa pomidorowa z czymś w rodzaju macy. Pierwsze drugie danie to makaron z sosem pomidorowym i sałatka z kalafiora. Drugie drugie to pizza! Ciekawe jak ją zrobili w tych warunkach? Jesteśmy obżarci do granic niemożliwości, a tu jeszcze deser w postaci gotowanych gruszek z puszki. Żyć nie umierać!

Z Yak Kharka ( 3680 m n.p.m.) do Kibel ( 4876 m n.p.m.)

Spałem świetnie, od 20⁰⁰ do 5⁰⁰. Śpiwory na zewnątrz są całe mokre. O 5³⁰ wychodzę na spacer. Choć jest poniżej zera wolę pochodzić niż leżeć. Gdy wychodziłem z namiotu gapiło się na nas całe stado jaków. Niebo bezchmurne.

Jeśli ktoś zapytałby jak wyobrażam sobie raj, to właśnie tak: wysiłek i piękno wczorajszego podejścia, miłe zaskoczenie kolacją, mocny sen i budzące się ze snu góry, a ty, siedząc sobie na ciepłym kamieniu wystającym zmorza soczystej zielonej trawy, kontemplujesz i wiesz, że za chwilę czeka cię kolejny długi wysiłek. Ale wracjając na ziemię to ten raj tu, na wysokości 3680 m n.p.m. kosztuje, bo my musieliśmy za niego zapłacić. Choć może oślarz ma go za darmo, przy czym wcale nie wiadomo czy dla niego jest to raj czy cholerna robota.

Idziemy jeszcze kawałek po śniegu i zapada decyzja o założeniu obozu. W gwarze taterników to kibel, bo rozkładamy się w nieplanowanym miejscu. Wokół pola mokrego śniegu, a spać mamy na wilgotnym czarnym szutrze. Nie przeżyjemy - myślę - jutro będziemy cali mokrzy. Dostajemy kolację w namiocie bazowym i pełni obaw kładziemy się spać. Przy okazji stwierdzam, że buty mam wilgotne i dociera do mnie myśl pełna obaw, że jutro czeka nas marsz po mokrym śniegu i, że mogę mieć kłopoty z przemoczonymi stopami. O zabraniu pasty do butów oczywiście nie pomyślałem.

Z Kibel ( 4876 m n.p.m.) do Elevation Camp ( 5100 m n.p.m.)

Dziś idziemy krótko: Cały czas po płaskim i tak ze dwie trzy godziny twierdzi Gelu. Po płaskim, dwie trzy godziny toż to spacer. Zupełnie nie myślimy by wziąć coś do picia. Wkrótce okazuje się, że to był wielki błąd. Po nepalsku "po płaskim" znaczy 400 metrów do góry i 300 wdół (Nepali flat: little bit down, little bit up). Idziemy w pełnym słońcu po mokrym śniegu, który od czasu do czasu zaczyna płatać niemiłe i wyczerpujące nasze siły psikusy. Co pewien czas załamuje się bowiem pod ciężarem idącego, w najlepszym przypadku wpada się do półuda, gorzej jak po pas. Głównie zapadają się nasi objuczeni tragarze, ale i nam się to zdarza.

Po chwili namioty już stoją, natomiast zauważam u siebie dziwne objawy: a to robię coś nieracjonalnie - chcę wejść do namiotu, lecz nie wiadomo dlaczego do niego nie wchodzę, pobolewa mnie głowa i od czasu do czasu mam nudności. Choroba wysokościowa. Okazuje się, że Danusię i Zbyszka też to dopadło. Bierzemy proszki i bardzo dużo pijemy. Jutro przecież mamy uderzyć na sześciotysięczny Dhampus Peak, cel główny naszej wyprawy.

Wieczorem wiatr się wzmaga, nasz hangar nadyma się jak balon jakby chciał odlecieć. Gelu mówi, że będzie trudno, że pojutrze wracamy do Marpha. Żegnamy się z nim, umawiając się jednak na czwartą rano na wyjście. Zasypiamy słysząc jak na zewnątrz wietrzysko jeszcze bardziej się wzmaga.

Z Elevation Camp ( 5100 m n.p.m.) na Dhampus Peak (6035 m n.p.m.) do Elevation Camp ( 5100 m n.p.m.)

Jest jeszcze ciemno ale wiatru już nie ma, a niebo jest czyste. Czujemy się znakomicie, po wczorajszych objawach ani śladu. Realizujemy nasz plan - uderzamy na Dhampus Peak. Po godzinie Gelu zaczyna marudzić, że pod szczytem będzie trudny skalny próg i, że prawdopodobnie trzeba będzie zawrócić. To dlaczego nie wchodzimy drogą klasyczną? Bo tam jest szczelina nie do pokonania - twierdzi. Cholera by go wzięła, kręci już od dwóch dni. Wiatru nie ma, powoli wstaje słońce. Idziemy wolno, ale równo i bez przystanków. Sylwia choć mocno zostaje w tyle też konsekwentnie porusza się do góry. Podchodzimy pod próg.

Very dangerous… - musimy zawrócić. 5800 to i tak mój rekord życiowy, a poza tym jak tu zawrócimy to nie będziemy płacić po 175 US$ od łebka za pozwolenie na wejście. Dochodzi Zbyszek, gdy dowiaduje się, że Gelu proponuje wrócić podchodzi pod próg odkłada kijki, zdejmuje plecak i zaczyna się powoli wspinać. Wariat - myślę, ale on bardzo wolno po taternicku pokonuje próg. Gelu wyjmuje linę, każe się asekurować i dochodzi do niego. Jestem przewodnikiem i to ja powinienem prowadzić mówi, Jeślibyś poprowadził, to ja chętnie bym za tobą poszedł - odpowiada Zbyszek. Asekurowani od góry dochodzimy do nich. Danusia z plecakiem Zbyszka, a ja z jego kijkami.

Kilkaset metrów przed bazą nasi przewodnicy czekają zczajnikiem ciągle jeszcze ciepłego picia. Miło. Docieramy do bazy, zaczyna wiać. Po obiedzie dołącza śnieżyca iGelu ze swoją mantrą, że dalej nie idziemy, bo jutro wracamy do Marpha. Przypominamy mu harmonogramie zagencji, a on zkolei ripostuje, że jeden zkuchcików ma chorobę wysokościową. Odnoszę wrażenie, że to raczej Gelu ma do czynienia zbuntem załogi. Wieje wietrzysko, śnieg zasypuje przedsionki, a my ubrani w pstrokate czapki z wełny jaka, rękawiczki, kamizelki puchowe i zanurzeni w ciepłe śpiwory powoli zasypiamy, podświadomie godząc się z tym, że trzeba będzie zawrócić. Jest sukces, to może "wycof" nie będzie taki przykry.

Z Elevation Camp ( 5100 m n.p.m.) do Hidden Valley (5180 m n.p.m.)

Zamiast iść gęsiego i co chwila zmieniać tego co toruje idą rozproszeni i każdy gdzieś tam wpada w zdradzieckie śniegi. Świeci słońce i topi śnieg, co powoduje, że stajemy się mokrzy, zdrugiej zaś strony silny wiatr wychładza. W pewnym momencie dochodzi do nas kilku porterów z innej karawany. Wszyscy to młode chłopaki. Wyposażeni pożal się Boże: jeden w trampkach, drugi bez rękawiczek. Widać, że walczą, by się nie poodmrażać. Rozdajemy im co mamy. Sylwia temu bez rękawiczek daje swoje puchowe. Zrobiła to odruchowo nie zastanawiając się nawet nad tym czy on je odda. My z kolei daliśmy naszym dwóm łapawice, a temu w trampkach dwie pary suchych skarpetek. Ze względu na trudne warunki śniegowe zakładamy obóz w Hidden Valley pod French Pass. Wyruszymy jutro z samego rana, śnieg będzie twardy i jest nadzieja, że nie będzie się załamywał. Wysokość 5150 m n.p.m., nieopodal obozu rwący potok. To nasza czwarta noc spędzona powyżej 5000 metrów.

Z Hidden Valley (5180 m n.p.m.) przez French Pass (5360 m n.p.m.) przez Dhaulagiri BC (4740 m n.p.m.) do French BC (3870 m n.p.m.)

Cieszą się. W końcu do tego momentu będziemy już tylko schodzić. Piramida to symboliczny grób polskiego himalaisty - Piora Morawskiego. Próbuję zapalić lampkę, ale na tej wysokości nie chce się palić, gaśnie za każdym razem po nałożeniu wieczka. Wokół mgły, widać fragmenty drogi zejściowej i żadnej góry. Trudno, trzeba iść w dół, może się pogoda poprawi. I stopniowo tak się dzieje. Po około dwóch godzinach widzimy wszystko w pełnym słońcu. Ten dzień będzie dniem najpiękniejszych widoków, przyjemnych wrażeń i niecodziennych emocji. Wszystko zacznie się od wspaniałej długiej rampy podciętej z lewej strony, potem będą lodowce, Daulaghiri, Daulaghiri Base Camp, grzybki, potokoprysznic… ale to jeszcze za chwilę.

W końcu dochodzimy do base campu. Pierwsza grupa fioletowych namiotów to trekking niemiecko-szwajcarski, druga grupa to wyprawa irańska. Pozdrawiamy ich, co daje początek dłuższej rozmowie. My im życzymy zdobycia szczytu i bezpiecznego wejścia, oni częstują nas swoimi słodyczami. Rozmawiamy, jeden znich mówi kilka słów po polsku - atmosfera przesympatyczna. Robimy sobie zdjęcie i idziemy dalej. Trzecia grupa namiotów to obóz chiński ("chiński" należy przeczytać w tonie wojskowym, jak rozkaz). Zaczynam rozmowę z młodym Francuzem, który idzie sam - zaprawdę jest to godne podziwu. A po chwili dochodzi do nas dyrektor (generał?) wyprawy chińskiej. Parę zdań i idziemy dalej.

Tak jakby ktoś cztery lub pięć zachodnich ścian Łomnicy postawił jedna na drugiej. Teren robi się trudny.

Nasi przewodnicy długo szukają dogodnego miejsca, wrzucają głaz i w końcu udaje się wszystkim przejść. Najofiarniej pracują przewodnicy i kucharz. Gelu, kuchcicy i tragarze czekają. Taki widać mają podział obowiązków. Dojść mieliśmy do Italian Base Camp ale jest tak późno, że decydujemy się na nocleg o wiele wcześniej, przy potoku, który spada z tak pionowej i tak wysokiej ściany, że na dół woda nie dolatuje już nawet w postaci kropel, lecz mglistego dżdżu. Rozstawiamy się obok namiotu dwóch, na oko trzydziestoletnich Austriaków, których wspomaga trzynasto osobowa karawana. Jak nisko upadli europejscy sahibowie. Taki Livingstone to by się załamał widząc tych dwóch europejskich gamoni, którymi w dobie śmigłowców musi się opiekować tak wielka grupa. A przecież to tylko turyści.

Okazuje się, że kilka minut od tego miejsca jest "sklep" (zadymiona kurna chata), w którym można kupić wino ryżowe. Idę do niego z Gelu i po chwili wracamy z czajnikiem wina. Czajnik niesie on, bo ścieżka jest wyjątkowo wąska i trawersuje wyjątkowo strome trawiaste zbocze. Wino całkiem nam smakuje, ale gdy kupiliśmy je jeszcze raz następnego dnia stwierdziliśmy, że to jednak nie jest to, co stare lisy lubią najbardziej.

To był najpiękniejszy dzień całej naszej wyprawy, a i sympatyczna rozmowa z Irańczykami zostaje mi na długo w pamięci. Dziś rano byliśmy na zimowej przełęczy, juto w południe mamy dojść do tropikalnej dżungli pełnej bambusów i rododendronów.

Z French BC (3870 m n.p.m.) przez Italian BC (3660 m n.p.m.) do Dobang (2520 m n.p.m.)

Noc superwilgotna. Wstajemy o 6⁰⁰, wyjście zaplanowane jest na 8⁰⁰, mamy więc sporo czasu dla siebie. Danusia myje głowę, a ja się golę - świetne są te golarki bateryjne! Moja po jednym załadowaniu goli aż siedem razy.

Nasze nepalskie wsparcie też wstało wcześniej i są gotowi do wyjścia już o 7³⁰, wychodzimy jednak zgodnie z planem: o 8⁰⁰. Kręta i początkowo bardzo wąska (na szerokość stopy) ścieżka zamienia się w łańcuszek stóp na coraz bardziej stromym stoku, a podłoże z trawiastego w szutrowe. Zaczynamy sobie zdawać sprawę, że jedno poślizgniecie może skończyć się fatalnym w skutkach 100 metrowym ześlizgnięciem. Czymś takim co dziennikarze ujmują "runął w przepaść". Przerażające. Dobrze, że mamy kijki.

Chwila odpoczynku i ruszamy dalej. Już po 500 metrach wchodzimy w dla nas egzotyczną dżunglę. Bambusy, rododendrony i niespotykane u nas drzewa iglaste, na dodatek żadnych dokuczających owadów - cudo! Jenak po dwóch godzinach zaczynamy mieć tego dość. O 12⁰⁰ zatrzymujemy się na hot lunch obok kurnej chaty, w której rozłożyła się nasza ekipa.

Klepisko wyłożone sianem, przy wejściu ognisko, a dach zabezpieczony dziurawymi i źle rozmieszczonymi dakronowymi płachtami przecieka jak durszlak od samego początku. Powietrze pełne gryzącego dymu - odjazd! Przy ognisku, na którym pieczemy dla wszystkich nasze kabanosy leżą szczypce zrobione z kawałka bambusa - super proste, super zmyślne. Czekamy tak w kucki jeszcze kilkanaście minut, a gdy deszcz ustaje wyruszamy. Dalej przez 5 godzin przedzieramy się wąską, śliską i dość monotonną ścieżką w zarośniętej dżungli, by w końcy o 18⁰⁰ dojść do Dobang. Tu spotykamy dużą grupę Francuzów, od których dowiadujemy się o wybuchu wulkanu na Islandii i spowodowanym przez to paraliżu lotów w Europie. Cholera, człowiek wyjechał na dwa tygodnie, a już tyle się narobiło. Na razie nie zastanawiamy się jak wrócimy do domu.

Dobang to takie dość spore pole namiotowe położone w dżungli. Biega po nim mała 4-5 lat dziewczynka z długimi poplątanymi kudłami. W pewnym momencie zauważam, że matka ją iska.

Z Dobang (2520 m n.p.m.) do Boghara (2080 m n.p.m.)

Zdejmujemy ją papierem toaletowym, z ranki jeszcze przez kilka godzin sączy się krew. Mieliśmy wyjść o 7³⁰ ale wyruszyliśmy godzinę później. Tym razem nie wynikało to z naszej opieszałości, lecz było spowodowane tym, że nasi Nepalczycy… zaspali. Pewno wieczorem nażłopali się za dużo lokalnego wina.

Po stromej ścieżce, po której my szliśmy w górskich butach z wibramem oni popylają głównie w klapkach, takich najtańszych z plastiku. Zbyszek w swoich wypasionych butach stanął dokładnie na tym samym kamieniu co jakieś dziecko przed nim i się poślizgnął. Był pełen podziwu jak oni to robią, że ich klapki za 5 zł nie ślizgają się, a jego buty za 600 zł odrywają się od podłoża. Danusia uważa, że to zależy od techniki stawiania nogi - od razu całym sródstopiem. No cóż nikt ich nie wozi w wózeczkach, a po górach latają od małego. Uczą się chodzić od razu po stromym.

O 11⁰⁰ przepiękna leśna polanka z bawołami i przezielonymi paprociami rosnącymi w pełnym słońcu. Ale tu nie chcemy się zatrzymywać, za dużo bawolich placków i za wcześnie. Stajemy godzine później w… potoku. Rozbieramy się, myjemy, pierzemy koszulki, a Zbyszek siada nawet w jakimś zagłębieniu jak w wannie. Jak mówia Słowacy "Parada"! Na lunch dostajemy po 1,5 dużego warzywnego pieroga - jest pyszny. A ja robię tabelkę naszej ekipy:

Od tej pory pomimo upału idę w rękawiczkach, bo słońce mocno mi poparzyło grzbiety obu dłoni.

Odświeżeni i wypoczęci ruszamy w dół, lecz po godzinie odbijamy mocno do góry. Gelu tłumaczy, że stara ścieżka biegła wzdłuż potoku ale była na tyle niebezpieczna, że postanowiono w pionowym skalnym zboczu wykuć nową. Poczatkowo jesteśmy wkurzeni i zmęczeni tym długim ostrym marszem do góry, jednak po godzinie stwierdzamy, że warto było. U naszych stóp rozpościera się zapierający dech w piersi widok - przecudna dolina uprawna ze swymi schodkowymi poletkami poprzetykanymi ślicznymi piętrowymi domkami. Czegoś takiego w górach jeszcze nie widziałem.

Mocno zmeczęni dochodzimy do campingu w Jogobani o zmierzchu. Jest tu rura z cieknącą strużką wody. Ten "prysznic", piwo i pepsi stawiaja nas na nogi. Kupujemy też dziewięć dodatkowych butelek i każdy kto dochodzi dostaje jedną na wzmocnienie sił. Widać, że sprawia im to radość, mieli na prawdę wyczerpujący dzień. Porterzy dochodzą godzinkę po nas i nasze namioty zostają rozstawione jako pierwsze. Kuchcikowie docierają mocno po zmroku. Jogobani (Dziugabani) to wioska nieskażona cywilizacją. Ładny domek z klepiskiem, oświetlany jest lampą lub mówiąc właściwiej świeczką naftową. Stara Nepalka sprzedaje piwo po 300 (12 zł) i pepsi po 100 (4 zł.) rupii nepalskich. Jemy wyjątkowo późno. Tym razem Bibi wyczarował ziemniaki puree. Walę się spać, choć Danusia zaprasza mnie byśmy poszli oglądać księżyc. Zasypiam pomimo hałasów kłótni dochodzących z zewnątrz. Posprzeczali się o pieniądze z właścicielem pola - pomyślałem - choć dziwne, bo jesteśmy w Nepalu już 20 dni i nigdy nie widzieliśmy, by się kłócili. Zasypiam. Temperatura na zewnątrz +25^oC.

Z Boghara (2080 m n.p.m.) do Tshara (1250 m n.p.m.)

Rano śnił mi się horror: byłem w Paryżu… bez komputera :)

Wstaję o 5²⁰, jest jakieś 14-15^oC. Moskitiera otwarta, mieliśmy szczęście, że nie naleciało nam jakiegoś owadziego paskudztwa. Siadam sobie na kamieniu na skraju urwiska i piszę. W dole kotłuje się już to nie potok, a jeszcze nie rzeka. Spieniona, niebezpieczna woda od wieków bezustannie poleruje wielkie leżące na jej drodze pasiaste głazy.

Wieczorem Bibi wyczarował na patelni tort z polewą czekoladową. Rozmawiamy, zajadając się tym tortem i ostatnim, który nam pozostał torcikiem wedlowskim, popijając ciepłe piwo. Z tym piwem to było tak: Gelu wziął chłodzenie na siebie. Wiem, że musi być chłodne, zajmę się tym i… po nepalsku wsadził piwa do miski z wodą pobraną ze strumienia. Woda oczywiście szybko się nagrzała do temperatury otoczenia, no i zamiast zimnego piliśmy ciepłe. Nasza wina, bo zamiast zaufać trzeba było samemu schłodzić je w potoku. Gdy rozlewałem pierwszą butelkę syknąłem do Zbyszka, który jeszcze nie miał pojęcia, że dostanie to czego najbardziej nie lubi - Tylko nic nie mów!.

Z Tshara (1250 m n.p.m.) do Darbang (1180 m n.p.m.)

Przed nami wejście do miasta, po lewej fabryka kruszywa - kilka kobiet siedzi w kucki i rozbija kamienie młotkami (jest sobota, w Nepalu dzień wolny od pracy), z prawej strony postój busów i osiołków, za nami obsrany i zaśmiecony skrawek terenu urywajacy się stromym zejściem do rwącej rzeki. Kupujemy cztery piwa i mała buteleczkę tutejszego ginu i idziemy zalec w potoku. Wkrótce nabieramy nieziemskich humorków. Na zboczu nieopodal koparka wydziera pionowym skałom kolejne centymetry nowej drogi, hałasując i kurząc przy tym niemiłosiernie.

Pożegnalna kolacja to grilowany kurczak i zupa pomidorowa po polsku, z ryżem, a na koniec tort. Rozdajemy napiwki, tym razem zapakowane w ruloniki przewiązane sznurkiem. Tak jest prościej i eleganciej.

Z Darbang (1180 m n.p.m.) przez Beni (830 m n.p.m.) do Pokhara (850 m n.p.m.)

Rano pobudka przed piątą, tak wcześnie, żeby się gdzieś w miarę niezauważonym załatwić. Coś sobie piszę, chłopaki już się krzątają. W pewnym momencie na plac wjeżdża rozklekotany autobusik i jedzie prosto na nasze namioty, gwałtownie zakręca i staje w tumanach kurzu. Wyskakuje Gelu i mówi Budź swoich, jedziemy, zjemy po drodze..

Wyjeżdżamy po 20 minutach. Co pewien czas ktoś wsiada, ktoś wysiada. A to ojciec z dzieckiem, a to młoda nowocześnie ubrana para, a to starszy Nepalczyk z protezą prawej nogi. Po dwóch godzinach dojeżdżamy do Beni, brudno. Pijemy herbatę, a chłopaki przepakowuja bagaże z góry autobusu na górę wypasionego busika - klimatyzowanej toyoty. Kupuję sobie to o czym zawsze marzyłem - kapelusz (12 zł), niska cena i gadanie sprzedawcy powodują, że nie zauważam, iż jest trochę za duży.

Odświerzamy się i ruszamy w miasto. Od razu rzucamy się na stragan z owocami i kupujemy banany. Gdy je obieram Zbyszek mówi: Nie obieraj dla siebie, sa paskudne. Co mi tam obieram, wcinam i… dzieje sie coś strasznego: kawałki tego pieprzonego banana, choć dobrze pogryzione stają mi poniżej przełyku. Ogromny ból i przerażenie, bo nie wiem co robić, parzy i zatyka mnie. Rzucam się do jakiegoś straganu i popijam wodą, pomaga za trzecim łykiem. Ulga, ale wrażenie bólu i niemocy pozostaje. Pieprzone banany!

Łazimy po tutejszych Krupówkach i robimy zakupy. ceny jak na nasze warunki Śmieszane: ciepła czapka z wełny jaka 6-8 zł. T-shirt z kolorową wyszywanką 24-30 zł, kapelusz 12. Tanio ale ponieważ kupujemy sporo, to pęka jedne 400 zł, a potem i drugie. Nie nadażamy z lataniem do bankomatów.

Wieczorem za 14 zł Danusia zamawia sobie uszycie bluzki na wymiar, będzie gotowa jutro o 10⁰⁰. Będą ją szyli przy latarce bo wcałym mieście od 14⁰⁰ nie ma prądu. Oglądamy też jak jak miejscowi krawcy wyszywają wspaniałe wzory na T-shirtach. Tuż przed snem robimy sobie naradę co do dalszych dni. Potem nalot na księgarnię, w której zostawiamy kolejne 80 zł, kupując książki, mapy, kalendarze i inne duperele. Wykupuję też lot helikopterem do Annapurna Base Camp. Kładziemy się po 22⁰⁰. Nie mogę zasnąć i długo sie jeszcze przewalam, a przecież następnego dnia mam wstać przed 5⁰⁰. Ale tak to już jest: im bardziej chcesz zasnąć tym mniej się to udaje.

Pokhara (850 m n.p.m.) dzień 2

Śpię słabo. Rano mam lecieć helikopterem na zwiedzanie Annapurny. Na lotnisku pilot daje mi jakiś kwit do wypełnienia po czym długo gada z hotelowym kierowcą. Okazuje się, że nie lecą, bo nie ma kompletu czterech osób. To po ki czort dał mi kwit do wypełniania?! Jestem pełen obaw czy zwrócą mi pieniądze. Zapłaciłem kartą. Najpierw mają zwrócić o 10⁰⁰ potem o 11⁰⁰, o 12⁰⁰ wchodzę do tej agencji, gość będzie ponoć za godzinę. Rozsiadam się i mówię, że w takim razie poczekam. Gdy wchodzą jacyś klienci cały czas śledzę ich wzrokiem. Ten, z którym rozmawiałem zdaje sobie sprawę, że nie odpuszczę i gdzieś dzwoni. Po pięciu minutach pojawia się ten właściwy, który miał być za godzinę i mówi, że już jedzie do banku po pieniądze. Wraca po kolejnych 20 minutach i wypłaca mi gotówkę potrącając nie wiadomo z jakiej racji 3%. Dali ciała i oszwabili, nie chce mi się już więcej kłócić. Wychodzę w gruncie rzeczy i tak zadowolony.

Z Pokhara (850 m n.p.m.) do Kathmandu (1355 m n.p.m.)

O 5⁰⁰ rano żegnamy się z Dziubasami. Udają się do Annapurna Base Camp - czyli jak to się tu mówi do ABC.

Jutro przecież o 11⁰⁰ rozpoczniemy nasiadówkę w kolejnych samolotach przeplataną nasiadówkami na kolejnych lotniskach. W Delhi czeka nas przerażająca 12 godzinna przerwa - brr… O 19⁰⁰ w naszym superhotelu padł prąd. Potem włączono tylko jedną fazę, ale nie tę od klimatyzacji. Czyżby z powodu nieotwierających się okien czekała nas śmierć z niedotlenienia?

Z Kathmandu (1355 m n.p.m.) do… Kathmandu (1355 m n.p.m.)

Spałem dośc dobrze, ale ile można spać. Obudziłem się około 4³⁰. Przecykałem kanały telewizji. Aljazeera podała o rozruchach w Bangkoku, samobójczym ataku na posterunek policji w Peshawar'ze i kilku zabitych w strefie Gazy. Usnąłem i po kilkadziesięciu minutach ponownie się obudziłem.

Z zewnątrz dobiegały krzyki i skandowania. Wyszedłem przed hotel zobaczyć czy to przypadkiem nie jest to demonstracja maoistów (komunistów). Okazało się jednak, że na placu ćwiczyła szkółka karate. Zapach i zgiełk ulicy o 5³⁰ cofnęły mnie jednak do zacisza hotelu. Wysokie ogrodzenie, salutujący ochroniarze i wielki ogród skutecznie (przynajmniej na razie) odgradza nas od ciżby, zgiełku i zapachów.

8²⁰ - jakies krzyki z zewnatrz znów wyciągnęły mnie przed hotel. Naprzeciw głównego wejścia jest wielki gruntowy plac, a po lewej jego stronie budynek National school of science. Tuż przed nim kłębią się uczniowie i ktoś coś wrzeszczy.

Komuchy kojarzą mi się jednoznacznie - ze złem, ale tu w Nepalu mamy prawdopodobnie do czynienia z tym samym procesem co w carskiej Rosji sto (tak to już sto) lat temu. Komuniści to jedyna przeciwwaga dla pazerności rządzącej (trzymającej za gardło) kliki. Łapię się na tym, że komunistów postrzegam punktowo, a nie procesowo tak jak uczy Freeslow :)

Oczywiście zostaniemy zakwaterowani w hotelach, a jutro zostaniemy poinformowani o tym jak będziemy dalej lecieć. Proszą, by się nie martwić. No dobra trudno. Nie odleciały dwa samoloty, obydwie grupy zgromadzone w tym samym pomieszczeniu zostały o tym poinformowane w dość ciekawy sposób: przyszedł ktoś z obsługi i coś powiedział kilku osobom, a potem te osoby przekazywały tę informację innym. Absolutnie nie wiedzieliśmy co mamy robić.

👉 Struktura hinduskiej grupy społecznej

W takich sytuacjach w grupach bardzo szybko pojawiają się liderzy. Tak też było i tym razem: dwie Brytyjki o kulach, młody Sikh z dziewczyną i Hindus o wyglądzie inteligenta. Szybko wiedzą o co chodzi i próbują podejmować racjonalne decyzje. W trakcie oczekiwania dowiedziałem się od tego Sikha o czterech warstwach społecznych (warnach) społeczeństwa hinduskiego. Otóż podzielone jest ono na:

Jak powiedział, społeczeństwo Hinduskie było tak zorganizowane "od zawsze". Od razu zestawiłem sobie ten podział z naszym podziałem z gnieźnieńskiego muzeum: książę i jego drużyna, biskup i księża oraz pozostali czyli lud (Więcej Model Król Szaman Lud).

Ponieważ nosił turban i brodę to zapytałem go czy należy do wojowników. Odpowiedział, że tak, ale teraz prznależność do warstw się zaciera, ot choćby na jego przykładzie: urodził się jako Kszatrija, uczył jak Bramin, a pracuje jak Wajśja. Nota bene woli pracę, czyli przynależność do trzeciej warny w Anglii, od przynależności do warny wyższej w Indiach.

W końcu zawieziono nas do rzeczywiście wypasionego hotelu "Annapurna". Kolacja na zasadzie szwedzkiego stołu była OK. Przy stole nawiązaliśmy rozmowę z naszym starym znajomym Krzysiem - Szwedem, polskiego pochodzenia i tym inteligentnym Hindusem - inżynierem telekomunikacji. Potwierdzał to samo co mówił mój Sikh, przy czym tak samo jak i on nie mówił o warnach, lecz kastach. Ponoć jutro mamy odlecieć. A na śniadanie zapraszają od siódmej.

Z Kathmandu (1355 m n.p.m.) do Delhi (239 m n.p.m.)

Budzę się rano i od razu lecę do recepcji dowiedzieć się kiedy lecimy. Nic nie wiadomo. Po godzinie lub dwóch idziemy razem z Krzysiem na śniadanie. Pełny odjazd. Można zjeść co się chce i ile się chce. Robię błąd i zaczynam od słodkiego i bardzo gęstego jogurtu. Okazuje się, że jest jednak coś czego brakuje - herabta. Noszą ją kelnerzy i podają jak na lekarstwo.

Dzwonimy do Beni, podrzuca nam łącznika - Kami, jadę z nim na motorze do biura jakiegoś przewoźnika - nic nie wiadomo. Kami podejmuje decyzję, ma znajomego na lotnisku (przypomina mi to socjalistyczne załatwianie) on was upchnie do jakiegoś samolotu. Zamawia nam taksówkę i jedziemy na lotnisko. Szukam i szukam tego znajomego, znać ponoć miał go każdy. Oczywiście nie zna go nikt. Dołączam się do grupy ludzi z poprzedniego samolotu i okazuje się, że jest też i parę osób z naszego. Rejstracja jest bardzo nerwowa, nie wiadomo gdzie, nie wiadomo kto. W końcu gdy już jesteśmy zarejestrowani tocząc boje własnymi siłami, znajduje się ten cholerny znajomy. Tak na oko w randze pucybuta i coś tam mantykuje. Pewno gdy polecimy przypisze sobie całą chwałę załatwienia naszego wylotu.

Ponownie przechodzimy całą wczorajszą procedurę. Co i rusz, jakaś kontrola i jakieś sprawdzanie. Jesteśmy już w tym pawilonie, z którego nas wczoraj cofnięto. Wsiadamy do autobusu, dobra nasza lecimy. Jednak przed schodkami do samolotu ponowna kontrola i to tak dokładna, że rozstawione są nawet parawaniki do kontroli osobistej. No nie, czegoś takiego nigdy nie widziałem.

A w tych maniana: Tak sir, załatwimy, załatwimy wszystko, ale nie teraz, lecz jak wróci kolega. I tak wkółko. Panie - mówię - Pan mi powtarza, że za 10 minut, a ja już czekam dwie godziny. W końcu przychodzi szef, wysłuchuje imówi, że przydzieli nam swego pracownika i on z nami pójdzie do Turkish'ów i pomoże w przebookowaniu. Gość wychodzi idzie ze mną i Krzysiem, po czym tuż za drzwiami mówi - Teraz jest jeszcze zamknięte, pójdziemy za godzinę. Mam dość tej komedii i stanowczo mówię, że idziemy teraz. Mija północ.

Z Delhi (239 m n.p.m.) do domu

Biuro już otwarte, Krzysio leci do Sztokholmu i nie ma żadnych problemów ze zmianą rezerwacji. My natomiast załapujemy się na listę rezerwową. Cały czas mamy wrażenie, że mają nas w głębokim poważaniu. Wokół noc, potworny upał i wojskowi z karabinami. W końcu przechodzimy do klimatyzowanej hali odlotów. Po dwóch godzinach stajemy w kolejce, by przy ladzie dowiedzieć się, że mamy się zgłosić jako ostatni. W pewnym momencie jakaś para, tak na oko z Węgier robi karczemnę awanturę wrzeszcząc, że nie mają ochoty na spędzanie kolejnej nocy w Delhi. Gdy już w końcu jesteśmy na szarym końcu szef całej odprawy mówi nam, że nie możemy lecieć, bo nie mamy rezerwacji z Istanbułu. Proszę żeby mnie jednak wpuścił. Ok mówi, ale proszę podpisać, że nie będzie pan miał żadnych roszczeń do naszych linii lotniczych. Podpisuję i lecimy.

Ladujemy w Istanbule z opóźnieniem 40 minut, samolot długo kołuje na sam koniec terminalu, potem idziemy chyba z kilometr. Stopują nas na przejściu, nie mamy rezerwacji na następny lot więc musimy wykupić wizę. Cyrk z wózkami, bo są na tutejsze pieniadze, których nie mamy. W końcu docieramy do hali odlotów mając nadzieję, że załapiemy się na lot do Warszawy, ten, którym mieliśmy lecieć wczoraj. Okazuje się jednak, że dziś tego lotu nie ma.

Przebookowanie na jutro kosztuje około 100 euro i do tego trzeba przenocować za około 180. A więc to takie roszczenia miał na myśli ten w Delhi. Decyduję się na zakup nowych biletów za 500 euro przynajmniej jeszcze dziś będziemy w Warszawie. Gotówki mi nie wystarcza, podaję więc kartę visa. Babka zwraca mi ją mówiąć, że karta zwraca sygnał o braku środków płatniczych. Zrozpaczeni siadamy w najlepszym miejscu tuż przy kiblach (nota bene były o wiele czystsze niż te w Delhi, a nikt ich nie sprzątał). Liczę wydatki i wychodzi mi, że brak środków to błąd mego banku, który nie przeksięgował ich. Nie zrobili przeksięgowania pomimo tego, że tuż przed wyjazdem dzwoniłem do nich, by się upewnić, że zostało zrobione i potwierdzili, że wszytko jest OK. A tu wyszło, że jak tego najbardziej potrzeba to OK nie jest! Co za pieprzony bank! Dzwonimy do nich i w końcu babka obiecuje zrobić stosowne przeksięgowanie. Kupujemy bilety i lecimy LOT'em do domu.

Kiedyś naszymi liniami można się było chwalić, teraz mam wrażenie, że lecimy samolotem ubogiego krewnego…

Lądujemy w Warszawie. Huraa, nareszcie jutro do pracy!

Uwagi po wyprawie trekkingowej do Nepalu